Acı Bakla (Lupinus)

Acı bakla, baklagillerden bir yıl ya da daha fazla ömre sahip olabilen otsu özellikte bir bitkidir. Mısır baklası, termiye, delice bakla, yahudi baklası gibi isimlerle anıldığı da olur. Ancak yaygın kullanım acı bakla yönündedir. Kazık köklü bir bitki olmasının yanında, yaprakları bütün halinde veya palamut biçiminde görülebilir. Çiçekleri canlı ve değişik renklerde, başak yahut salkım halinde açar. En kısa versiyonları 20 – 30 cm civarında olurken, bitkinin genellikle 100 cm üzerinde bir boya ulaştığı görülebilir. Ülkemizdeki türleri arasında en çok bilinenler; ak çiçekli, mavi çiçekli ve sarı çiçekli acı baklalardır. İnsan eliyle melezleştirilerek türetilmiş birçok türü de mevcuttur.

Doğada kendiliğinden yetişmiş halde rastlanabilen acı bakla, bunun yanı sıra yetiştiriciliği de yapılan bir bitkidir. Anadolu’da özellikle Marmara ve Ege bölgelerinde yaygındır. Bilhassa az verimli, hafif ve kumlu topraklarda iyi bir gelişim gösterdiği görülür. Acı bakla özellikleri dolayısıyla çok çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Görselliğe hitap eden duruşu ve çiçekleriyle süsleme, bezeme gibi alanlarda seçkin bir yer tutar. Bunda; özellikle uç salkım çiçeklerinin göz alıcı olması ve vazo çiçeği olmaya elverişli olmasının rolü büyüktür. Yeşil gübre türünde hayvansal gübre olarak kullanımına da rastlanabileceği gibi, hayvan yemi olmak üzere yetiştirildiği de görülmektedir.

Anadolu’da bilinen şifalı bitkiler arasında da yer alan acı bakla, çeşitli faydaları sayesinde lokman hekimlerin önemli tedavi kaynaklarından olmuştur. Kısaca acı bakla faydaları olarak başlıca sayılabilecekler;

• Şeker hastaları için, kan şekerini düşürücü etkisi,
• Bağırsak parazitlerini temizlemeye yardımcı oluşu,
• Yaralı deri hastalıklarının tedavisinde kullanılması,
• Çeşitli karışımlara ilave edildiğinde mide bulantısını geçirmesi,
• Besleyici ve kuvvet verici özellikte olması,
• Bağ ağrısını giderici etkisi bulunması,
• Nefes darlığına karşı faydalı oluşu,
• Zehirli ısırma vakalarında, zehirli bölgeye temasıyla zehri dışarı çekmesi olarak gösterilebilir.

Ayrıca, acı bakla suyu sağlıklı bir diyet enstrümanı olarak rahatlıkla kullanılabilir. Bitkisel tedavi yöntemlerinin etkili elemanlarından olan acı bakla, sıklıkla aktarlardan temin edilebilmektedir.