Atkestanesi, Rosskestanie, Aesculus Hippocastonum

Ağaç | 15-30m | 4-5 Aylar | Ca,Ho,Na | Tohum, Çiçek, Kabuk, Yaprak

Atkestanesi, Rosskestanie, Aesculus Hippocastonum
Acı kestane
Yabani kestane

Familyası: Atkestanesigillerden, Rossketaniengewâchse, Hippocastanaceae

Durugları: Atkestanesi Tohumu; Hippocastani semen
Atkestanesi Çiçeği; Hippocastani flos
Atkestanesi Yaprağı; Hippocastani folium
Atkestanesi Kabuğu; Hippocastani cortex

Atkestanesi tohumu toz, çay, tentür, ve natürel ilaç yapımında kullanılır. 

Giriş: Atkestanesinin vatanı Balkanlar, Türkiye ve Kafkaslar olup buradan zamanla dünyanın diğer ülkelerine yayılmıştır. Günümüzde bilinen 20 Atkestanesi türü mevcuttur ve bunlardan en yaygın olarak Atkestanesi; Aesculus hippocastanum türü kullanılmaktadır. Tarihte Atkestanesi başta İstanbul olmak üzere Marmara bölgesinde yaygın olarak ekilmiştir. Atkestanesi eskiden basur, migren, baş dönmesi, bronşit, sara gibi hastalıklara karşı kullanılmıştır. Osmanlılar zamanında nefesi kesilen atlar Atkestanesi ile beslenmiştir. Bu nedenle ismi Atkestanesi olarak kalmıştır. Aesculus kelimesi “esca” kelimesinden türemiş olup Hayvan yemi anlamına gelir.

Botanik: Atkestanesi 15-20m boyunda, gövdesi yuvarlak tacı yarıküre şeklinde olup bitki 150-200 yıl yaşayabilir. Yaprakları parmak şeklinde olup 5-9 oval veya yumurta şeklindeki parçadan meydana gelir ve uzunca sap üzerindedir. Ortadaki yaprakları 15-20cm uzunluğunda, 5-10cm eninde, kenarları dalgalı üzeri derin damarlı, ilk baharda açık yeşil, sonbaharda koyu yeşil bir renk alır. Çiçekleri yenilen piramit şeklinde görülür ve dikine yukarı doğru durur. Taç yaprakları beyaz veya beya-zımsı pembe renkli ortaya doğru kırmızımsı renkli ve ortadan çıkan döllenme tozları bulunur. Çiçeklerin taç yapraklarındaki sarı benekler, çiçeklerin arı veya böceklerin bitki özünü emmek için uğradıklarında döllenir. Döllenen çiçeklerdeki benekler kırmızıya döner ve kırmızı benekli çiçekleri arı ve böcekler ziyaret etmez.Çiçekler sarı benekli iken UV-Işınları yaydığı ışığa doğru giderler. Meyveleri olgunlaşınca dışı dikenli kalın sarımsı veya kahverengimsi koruyucu bir tabakaya sahiptir. Atkestanesinin olgunlaşan meyveleri çatlayarak içinden 2-3 adet kahve rengimsi kırmızı sert kabuklu tohumları yere düşer. Tohumlarının (kes-tanenin) birbiri ile yapışık oldukları yer grimsi beyaz renkli, iç kısım¬ları, çok acı ve katmerli tabakalardan oluşur ve takriben ceviz büyüklü-ğündedir.

Yetiştirilmesi: Vatanı Balkanlar, Türkiye, Kafkaslar olup yetiştirilmesi problem değildir. Türkiye’de sürekli kesilmesi nedeni ile oldukça azalmış-ken Avrupa ülkelerinde oldukça sık görmek mümkündür. Tohumları 25-30cm derinliğe gömülmüşse kısa zamanda filiz salarak büyür. Tohumun ekilmesi için en uygun zaman Mart sonu Nisan ayıdır, fakat Mayıs Haziran’da ekilebilir.
Hasat Zamanı: Tohumları Eylül ve Ekim aylarında toplanarak kurutu¬larak kaldırılır. Tohumları kurutulduktan sonra öğütülerek veya dövüle¬rek un gibi tozu elde edilir.

Birleşimi: Atkestanesi tohumunun birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz.
a) Saponinler %3-10 oranında olup bununda %60’ını Aescin’de(= β- Aescin) oluşur. Ayrıca Protoaescigenin Barringtogenal ve türevleri içerir. Aescin çok çeşitli formları vardır ve bunlar; C-21’de Tiglinasit veya Angelikasit, C-22’de Asetik asit, C-28DE Tiglinasit, Angelikasit ve Metilbutrikasit C-3’de Glukronasit ve Glukuronasit’in O-2’sinde Glukoz ve O-4’de Glukoz, Xyloz ve Glaktoz bağlantısı olabilir.
b) Flavonitler; Quercetin, Kâmpferol, Kâmpferal-O-3-arbino-furanosid, Quercetin-O-3-rhamnofuranosid ve Quercetin-O-3’-diglukosit içerir.
c) Proanthocyanidin ve Taninler; (+)- Catechin (kateşin), (-)-Epicatechin, (-)-Epicatechin-(4-6”)- ( 6-4””) –trimer ve Aescullintanin A-G içerir.
d) Sterel türevleri; Campesterol, Spinasterol, Stigmasterol, Sitosterol, Obtusifoliol, Gamisteral ve Citrostadienol içi erir.
e) Ayrıca %5 nişasta, %7 yağ, protein, şeker ve Polisakkaritler içerir. 

Araştırmalar: Atkestanesi ekstresi ile önce fareler, tavşanlar ve ke-meler üzerinde LORENZ ve MARKEL (1952), U.Fiedler ve Hilderbrand (1995), R.Madaus (1960), Steiner ve Hillemann’s (1986), Rudolfsly ve ekibi (1986), Lohr ve ekibi (1986) ve Fink Serulde (1975) geniş çaplı araştırmalar yapmışlar ve bunları insanlar üzerinde yapılan araştırmalar takip etmiştir. Bu araştırmalar sonucunda Atkestanesinden elde edilen kapsüller ve de merhemlerin toplardamar zafiyeti (özellikle bacaklar) nedeni ile ortaya çıkan bacaklardaki ağrılar, ödem, şişme, yorgunluk, kaşıntı ve krampları önlediği tespit edilmiştir. VOGEL yaptığı araştırma-larda Atkestanesinden elde edilen Na-Aescin’in Rutin’den 600 kat daha etkili olduğu tespit edilmiştir. (LBH.II.209)
1) Heildelberg ve Bochum’da kronik toplardamar zafiyeti nedeni ile ba-caklarda yorgunluk, ödem, kramp, ağrı ve kaşıntı gibi rahatsızlıkları olan 240 hastaya Atkestanesi ekstresinden elde edilen kapsül veril¬miş ve hastaların iyileştiği tespit edilmiştir. (GM.8.97.20)
2) Toplardamar zafiyeti nedeni ile bacaklarda ödem, ağrı, yorgunluk, kaşıntı ve kramp gibi rahatsızlıkları olan 118 hasta Atkestanesinde elde edilen kapsüllerle tedavi edilmişler. Tedavi 20 gün sürmüş ve hastalar günde 2 kapsül almışlardır. Bu süre sonunda hastaların rahatsızlıklarından kurtuldukları görülmüştür. (PT.76)
3) Ben ve çocuklarım 1995 yılına kadar haftada en az 3-4 defa bisikletle ormanda gezinti yapıyorduk ve haftada 3 defa bahçe ile ilgileniyorduk, fakat bu tarihten sonra kitabımı bitirmek için çalışmalarıma daha çok zaman ayırmak zorunda kaldım. Masa başında geçirdiğim sürenin çoğalması nedeni ile bacak, ayak ve baldırlarımda ağrılar ve uyuşukluk hissetmeye başladım. Denediğim şifalı bitkilerin herhangi bir faydasını görmeyince Atkestanesini denemeye karar verdim. Topladığım Atkestanesinin bir kısmını ince kıyarak bir şişeye koydum ve üzerine sirke doldurdum. Bir kısmını da kurutarak kaldırdım. Ku¬rut-tuğum Atkestanesinden 2-3 gr’ından çay yaparak içtim, ayak banyosu yaptım ve Atkestanesi sirkesinden de içtim.07/10/1996 tarih itibariyle rahatsızlıklarım geçti. Gökçek İksir daha etkilidir, bunuda 2006 da denedim, çok ağır çalıştığım halde 20 yaşındaki genç gibi oturmak istememem insanları şaşırtıyordu.

Tesir şekli: Atkestanesi toplar damar kuvvetlendirici, damarları yenile-yici, sızıntıları önleyici (toplar damardan dokulara), su toplamasına (ödem) karşı koruyucu, deriyi koruyucu, doku şişmelerini önleyici özel-iklere sahiptir. 

Kullanılması: 
a) Araştırmalara göre preparatlarının (ilaçları=çay, tentür, ekstrak, merhem, kapsül), kronik toplardamar zafiyeti nedeni ile bacaklarda görülen ağrı, ağırlık, yorgunluk, şişme (ödem=su toplama), kramp, varis ve kaşıntı gibi rahatsızlıklara karşı kullanılır. 
b) Komisyon E’nin 15/04/1994 tarih ve 71 nolu Monografi bildirisine göre Atkestanesi preparatları başta kronik toplardamar zafiyeti (özellikle bacak toplardamarları) nedeni ile bacaklarda görülen ağrı, ağırlık hissi, geceleri baldır krampları, kaşıntı ve bacak şişmesi (ödem) gibi rahatsızlıklara karşı kullanılabileceği beyan edilmiştir. 
c) Homeopati’de; Kan kırmızısı ve iç doku varisler (bacak toplarda-marları), toplardamar iltihaplanması (flebit), bel ağrısı, basur, gast¬rit, kronik kabızlık, tıkanma, karaciğerin yetersiz çalışması, ek¬lem ve kas ağrıları, boğaz ve yutak iltihaplarına karşı kullanılır. 
d) Halk arasında; kronik toplardamar zafiyeti nedeni ile bacaklarda yorgunluk, ağrı, ağırlık hissi, ödem, kramp ve kaşıntı gibi, rahatsız-lıklar ile ağrılı yaralanma ve burkulma sonucu ortaya çıkan iç kanama ve morarma ve omurilik ağrılarına karşı kullanılır. 

Çayı: İnce kıyılmış veya toz haline getirilmiş kestane tohum tozundan bir kahve kaşığı demliğe konur ve üzerine 400-500 ml kaynar su ilave edilerek 5-10 dk demlenmeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları

Gökçek Varis (kılcal damarların çatlaması) çayı;
>30 gr Alıç yaprak+çiçeği
>20 gr Kokulu yonca otu
>20 gr Hamamelis kabuk+ yaprağı
>10 gr Civanperçemi otu
>10 gr Atkestanesi tozu
>10 gr Arnika çiçeği 

Gökçek Kan dolaşımı yetersizlik çayı;
>40 gr K.yonca otu
>30 gr Alıç yaprak ve çiçeği
>10 gr Atkestanesi tozu
>10 gr Arnika çiçeği
>10 gr Sedef otu

Gökçek Flebit (toplardamar iltihaplanması) çayı;
>30 gr K.yonca otu
>30 gr Çobançantası otu
>20 gr Hamamelis kabuğu+yaprağı
>10 gr Atkestanesi tozu
>10 gr Arnika çiçeği

B.Vonarburg varis çayı;
>20 gr Atkestanesi çiçeği
>20 gr Alıç yaprak ve çiçeği
>20 gr K.yonca otu
>20 gr Civanperçemi çiçeği
>10 gr Arnika çiçeği 

Gökçek Basur çayı;
>40 gr Çobançantası otu
>30 gr K.yonca otu
>20 gr Sinirli ot
>10 gr Atkestanesi tozu

Vester ishal ve iç kanama çayı;
>25 gr Meşe kabuğu
>25 gr Atkestanesi kabuğu
>25 gr Beşparmak kökü

Merhemi: Atkestanesi ince ince kıyılarak (kabukları ile birlikte) bir kazana konur, kaynatılır ve 200 ml haşlama, 200 gr vazelin ve 200 gr parafinle karıştırılarak buzdolabına konur. Yukarıdaki çay harmanları ile de aynı şekilde merhem yapılabilir.
Homeopati’de: Atkestanesinin tohumları kabuklarından 20 gr ile birlikte ince ince kıyılarak bir şişeye konur ve üzerine 80 ml %70’lik alkol ilave edilerek 4-6 hafta bekletildikten sonra süzülerek Homeopati’de <<Aesculus hippocastanum>> adı ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-5 defa 10-15 damla 4-6 hafta süreyle alınır. 

Hastalığın belirtileri (semptom): 
1) Damarlarda aşırı kan varmış hissi ve kalp, beyin, akciğer ve midede kan fazlalığı
2) Belde aşırı ağrı, özellikle eğilince veya hareket edince
3) Ağız, yutak ve anal mukozasında aşırı kan hücumu ve buralarda şişme, yanma, kuruma ve yara hali
4) Boğaz rahatsızlıkları geçince bağırsak rahatsızlıkları artar. Bağırsak rahatsızlıkları azalınca boğaz ağrıları artar.
5) Midede yanma, ağrı ve ağırlık hissi,
6) Mukoza koyu kırmızı ve toplardamarlar dışa doğru çıkıksa 
7) Romatizmalı ve nikrisli durum
8) Toplardamardaki, bacaktaki damarlar adeta patlayacakmış gibi ise
Bu gibi hallerde Atkestanesi tentürü kullanılır.

Yan tesirleri: Atkestanesi tohumu veya tozunun bilinen bir yan tesiri yoktur fakat çok acı olması nedeni ile zaten çok az miktarda alınabilir.

B) Kırmızı Çiçekli Atkestanesi, Rotblühende Roβkestanie, Aesculus carnea 
Adından da anlaşılacağı gibi bu bitkinin çiçekleri kırmızı olması nedeni ile farklıdır ve vatanı Kuzey Amerika’dır.

C) Pembe Atkestanesi, Rosa Rosskestanie, Aesculus californica
Bu tür pembe çiçekli olduğundan Pembe Atkestanesi veya Kaliforniya Atkest5anesi diye anılır. 

D) Sarı Atkestanesi, Gelb Rosskestanie, Aesculus octondra
ABD’nin sıcak olan güney bölgelerinde yetişir ve çiçekleri sarı renklidir.