Bamya “ebegümecigiller” familyasına ait ılık iklimlerde yaşayabilen bir bitki türüdür. Meyvesi piramite benzeyen bamya, ince uzun bir yapıdadır, yuvarlak ve yeşil renkte tohumlara sahiptir. Bamya soğuk ve dondan kötü bir şekilde etkilenirken; kuraklığa uzun süre dayanabilir. Asya ve Afrika’dan tüm dünyaya yayılmıştır. Türkiye’de Ege ve Marmara’da yoğun bir şekilde üretilir. Ancak yine de bamya üretimi istenen seviyede değildir. Bunun sebebi bamyanın sebzeler içinde hasadı en zor olan sebze olmasıdır. Bamya toplayıcıları bitkinin tüylerinden dolayı oldukça zorlanırlar. Bu bitki eldiven giyilmeden toplanırsa tüyleri elleri kaşındırır. Hasadı sürekli ve düzenli yapılırsa bitki meyve vermeye devam eder. Bamyanın hasat süresi de bölgelere göre farklılık gösterir.
Türkiye’de sadece meyveleri tüketilirken; diğer ülkelerde yaprakları ve tohumları da tüketilmektedir. Tropik iklim ülkelerinde ise gövde lifleri giyim endüstrisinde kullanılmaktadır. Türkiye’de Amasya, Bornova, Sultani ve Balıkesir gibi yerel bamya çeşitleri mevcuttur. Her bölgenin bamyası farklı yerlerde kullanılır.
Dondurularak veya konserve yapılarak bamya, sadece yaz aylarında değil, tüm yıl boyunca da tüketilebilmektedir. Bamya kullanım alanı oldukça geniş, şifalı sebzeler arasında yer almaktadır. Bamya, sirke ve tuzla karıştırılarak bamya turşusu olarak tüketilirken; soğan ve domatesle pişirilip, bamya yemeği olarak yenir. Bamya yemeği ise müshil etkisi göstererek kabızlığa karşı etkilidir. Aynı zamanda haşlanmış ve kızartılmış haliyle de tüketmek mümkündür.
Bilinen birçok ilacın da temel maddelerinden olan bamya, tıp dünyasının da vazgeçilmez şifalı sebzelerinden biridir. Bamyanın çiçeklerinden yapılan ilaç göğüs yumuşatıcı etkiye sahiptir.
Bamyanın Faydaları
- İçeriğinde vitamin (A, C, K), lif, kalsiyum, demir ve magnezyum bulunur.
- Göz sağlığını korur. Katarakt gibi göz rahatsızlıklarını önlemeye yardımcı olur,
- Metobolizmanın ürettiği toksinleri yok ederek kalp sağlığını korur,
- Sinir sistemini koruyarak stresi azaltır,
- Bağışıklık sistemini korur, güçlendirir,
- Kemiklerin yapısını korur,
- İçeriğindeki mineraller sayesinde halsizliği giderir,
- Lifli yapısı sayesinde tokluk hissinin uzun süre korunmasına yardımcı olur, diyet yapanlar rahatlıkla tüketebilir,
- 1 porsiyon bamya yemeği günlük magnezyum ve demir ihtiyacının büyük çoğunluğunu sağlar.