Çam, Kiefer, Pinus sylvestris

ÇAM

Ağaç | 10-40m | 5-6 Aylar | Yaprak, Dal, Gövde, Zamk, Eter yağı

Çam, Kiefer, Pinus sylvestris
Sarı çam

Familyası: İğneyapraklıgiller, Kieferngewâchse, Pinaceae

Drugları: Çam eter yağı; Pini aetheroleum
“ terpentin yağı; Terebinthin aetheroleum rectificatum
“ balsamı; Colophonium (Resine colophonium)
“ tomurcuğu; Pini turiones
“ katranı; Pinaceae pix
“ tentürü; Pinus sylvestris
Günümüzde daha çok Çamın taze iğne yaprak ve taze sürgünlerinin su buharı ile damıtılmasından elde edilen eter yağı; Pini aetheroleum kullanılır ve nadiren de zamkının reftifikasonu ile elde edilen Terebinthin yağı, geri kalan reçinenin temizlenmesi ile balsam ve çamın tamamının destilasyonu ile katran elde edilir. 

Giriş: İğneyapraklılar oldukça büyük bir bitki ailesi olup bunları 6 ana grupta toplayabiliriz;
1) Çamgiller
2) Ladingiller
3) Köknargiller
4) Melez çamgiller
5) Selvigiller
6) Sedirgiller
Bunlardan Ladingiller, Köknargiller ve Melez çam ailesini Ladinlerde bir¬likte diğerlerini ise ayrı ayrı inceleyeceğiz. Çamgillerin bilinen 100’e yakın türü mevcuttur ve bunlardan en önemlileri; Sarıçam=P.sylvesteris, Bodur çam=P.muga, Kara çam=P.nigra, Fıstık çam=P.pinea, Halep çamı=P.halepensis ve Yıldız çamı=P.pinaster, Bataklık çamı=P.palastris hemen hemen aynı maksatla kullanılırlar ve özellikleri birbirine benzer. Bu nedenle Sarı çamı inceleyeceğiz ve diğerlerine kısaca bir göz ataca¬ğız. Sarı çam Avrupa’nın orta ve kuzeyi ve Asya’nın kuzeyinde yayılmış¬tır. Türkiye’de ise Marmara, Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaygın olarak sıkça görülür.

Botanik: Sarı çam 10-40 m boyunda, gövdesi silindir veya kıvrımlı şe-kilde, fidan iken gövdesi yeşil iken yaşlanınca kırmızımsı, kahverengimsi veya bir renk alır ve iç kısmı koyu veya pas kırmızısı bir renk alır. İğne yaprakları 4-6 cm uzunluğunda 1,5-2 mm eninde mavimsi yeşil veya grimsi yeşil renkte, iki iğne yaprağı bir sapa bağlı olup 2-3 yıl kalan bu yapraklar sonra düşerler. Yapraklarının gök mavimsi renkte olması nedeni ile Gök çam demek gerekir. Kozalakları 3-7 cm büyüklüğünde koni ve¬ya yumurta şeklinde ve üzeri grimsi kahverengi pullarla çevrilidir. Nisan-Mayıs aylarında çiçek açan bu çamın çiçekleri sarı renkte olması nedeni ile Sarı çam diye anılır. 

Yetiştirilmesi: Türkiye’nin Bolu’dan Artvin’e kadar dağ ve tepelerinde sıkça görülür ve ekildiğinde diğer bölgelerde de yetişebilir. 

Hasat zamanı: 
1) Nisan ve Mayıs aylarında taze tomurcuğu (taze sürgünü=Pini turines) 4-6 cm uzunluğunda silindir veya loğ şeklinde olup bunlar çok reçineli yapışkan özelliğe sahiptir. Bu tomurcuklar toplanarak kurutulur ve toz haline getirilir. Tomurcuk veya gonca diye Sarı çam, Bodur çam ve Ladin başta olmak üzere her yıl dallarının ucundan çıkan yeni filizlere (sürgünlere) denir. 
2) Taze sürgün ve yaprakları toplanır, damıtılır ve eter yağı elde edilir. 
3) Çam gövdesinden açılan yaralardan akan zamk toplanır ve bu zamkın rektifikokasyonu (damıtma) ile terpentin yağı ve balsamı elde edilir. 
4) Çamın tamamı kuru destilasyonla (damıtma) katran elde edilir. 

Birleşimi: Çamdan farklı metotlarla ve farklı drugları nedeni ile farklı maddeler elde edilir. 
a) Eter yağı; Çamın, yaprak, tomurcuk ve sürgünlerinin su buharı ile damıtılması ile eter yağı elde edilir. Sarı çamın eter yağı ile Kara çam, Bodur çam, Yıldız çam ve Kızıl çam eter yağları birbirine çok benzer ve aynı şekilde kullanılır. En kaliteli eter yağı Sarı çam eter yağıdır. Sarı çam %0,15-0,6 oranında eter yağı içerir ve en önemli türevleri; α-Pinen %10-50, β-Pinen %10-25, 3-Caren %˜20 , ayrıca Camphen, Limonen, Myrcen, Terpinolen’dir. 
b) Terpentin yağı; Sarı çamın gövdesinin ilkbaharda yarılması ile bu¬ra-dan akan zamklar sonbaharda toplanır, damıtılır ve terpentin yağı elde edilir. Bataklık çamı, Yıldız çam, Kara çam, Halep çamı ve Ladin in terpentinleri hemen hemen aynı özelliktedir ve aynı şekilde kullanılır. Zamkın damıtılması sonucu %20-25 terpentin yağı ve %65-70 balsam elde edilir. Terpentin yağ türevleri; α-Pinen %40-80, β-Pinen %15-30, Caren %15-30 ve az miktarda Limonen ve Camp¬hen içerir. tabiki bu oranlar çamın çeşidine göre, yetiştiği yere göre ve hatta yan yana olan ve aynı türden olan çamlarda bile değişebilir. En kaliteli terpentin yağı Kara çamdan (Toros çamı) elde edilir ve %80-95 oranında Pinenler içerirken onu :Halep çamı, bataklık çamı ve Yıldız çamının terpentin yağları takip eder. Sar çamın terpentin yağı bunlardan biraz düşüktür çünkü %20-30 oranında Caren içerir. 
c) Balsam; Amerika’da Bataklık çamı, Fransa’da Yıldız çamı, Rusya ve Türkiye’nin kuzeyinde Sarı çam, Türkiye’nin güney ve batısında Kızıl çam ve yine güneyinde Kara çamdan elde edilir. Balsam %90 reçine asitleri (Diterpenasitler);Pimorasidi, Levopimarasidi, Abeyetinasidi ve Neoabietinadinden oluşur.
d) Katran; Başta Sarı çam, Kara çam, Kızıl çam ve Bataklık çamının gövde, kök ve dallarının kuru destilasyonu ile elde edilir. Kapalı ocak-lara konan çamlar alttan ısıtılarak yakılır ve bir taraftan odun kömürü elde edilirken diğer taraftan katran elde edilir. Katranın bileşiminde Benzol, Tuluol, Styrol, Xylol, Naphthalin, Phenoller, Aldehydler, Re¬çine ve Reçine asitleri içerir. 
Araştırmalar: Çam yaprak ve tomurcuğundan elde edilen eter yağının mikropları öldürücü özellikte olduğu tespit edilmiştir. Fakat kliniklerde insanlar üzerinde tedavi denemeleri henüz yapılmamıştır. Ben kendim bir-leşiminde terpentin yağı içeren bir merhemle tedavi denemeleri yaptım.
1) 29/12/1997 Elif (11 yaşında) kulak ağrısından yatamadığını söyledi bende sol kulağının içi ve arkasına merhem sürdüm ve ağrıları kesmemsi için D3 Boğan kökü tentürü verdim. Çocuk kalktığında kulak-larından iltihaplar akmış ve ağrıları geçmişti. 
2) Muhammed Şamili (1 yaşında Aralık 1997) kulak ağrılarından dolayı sık sık K.B.B doktoruna götürmem gerekiyordu. Çocuk doktoru “neden çocuklar sık sık kulak ağrılarına yakalanır biliyor musunuz “ dedi ve küçük çocukların orta kulağından boğazına bir kanal oldu¬ğunu ve bunun çocuklarda çok dar olduğunu ve salgıların dışarı atıla¬maması üzerine iltihaba dönüştüğünü ve kanalı tıkadığını söyledi. Kulak ağrılarında kulağa çok az miktarda, biraz fazlaca kulak arkası ve çene altına üşütme merhemi sürmemizi tavsiye etti. O günden sonra çocukların kulağı ağrıdığında hemen üşütme merhemi (kafur, okaliptus yağı, terpentin yağı, mentol ve vazelin içeren) sürdüm ve rahatsızlıkları geçti fakat beş yaşından küçük çocukların göğsüne okaliptus yağı ve mentol yağı içeren merhemler sürmek mahzur¬lu¬dur. 
3) Sağ ayağımdan 19/09/1991’de ameliyat oldum ve sürekli ameliyat yerinde kaynar su dökülmüş gibi kabarcıklar oluşuyordu. Bunun üze-rine çam sürgünlerinden çayıma kattığımda kabarcıkların yok olduğu-nu gördüm. 
4) Kötü huylu bir komşu bizim bodrumdaki bisikletleri kırması ve aynı zamanda arabamın soyulması gibi sebeplerle okuduklarımı anlamaz olmuştum. Bunun üzerine çam yağı kullandım ve anlamam kolay¬laştı. (7-15/05/1997)

Tesir şekli: mikropları öldürücü, kan dolaşımını arttırıcı, tonik, üşütmeyi önleyici ve iltihapları önleyicidir. 

Kullanılması:
a) Araştırmalar yeterli olmayıp kendi gözlemlerime göre üşütme sonucu ortaya çıkan kulak ağrısı, öksürük, boğaz ağrısı gibi rahatsızlıklara karşı kullanılır. 
b) Halk arasında;
1) Çam tomurcuklarından elde edilen tozdan çay, tentür ve şurup ya-pılır ve bunlarda üşütme rahatsızlıkları; öksürük, ses kısıklığı, bo¬ğaz ağrısı ile harice kas ve sinirsel rahatsızlıklara karşı kullanılır. 
2) Eter yağı başta üşütme rahatsızlıklarından; boğaz ağrı ve iltihap-lanması, orta kulak ağrı ve iltihaplanması, öksürüğe karşı kullanılır. Eter yağı enhalasyonu yapılır. 
3) Terpentin yağı başta eklem romatizması (artritis), kas romatizması, nevralji (sinirsel ağrılar) ve çıbana karşı ya merhem veya yakı şeklinde kullanılır. 
4) Balsamının alerjiye neden olması sebebi ile Avrupa’da kullanılma-makta fakat Çin’de ve diğer Güney doğu Asya ülkelerinde merhem ve yakı yapımında kullanılır. 
5) Katran birçok kronik kaşıntılı ve pul pul olmuş deri hastalıklarına kar-şı kullanılır. Katran çok sert olduğundan %10 oranında merheme katılır.
c) Aroma tedavisi; Çam yağı (eter yağı), nefes yolları rahatsızlıklarında enhalasyonu yapıldığı gibi merhemlere de katılır. 

Çayharmanı;
>30 gr Çam yaprağı
>30 gr Sinirli otu
>20 gr Öksürük otu
>20 gr K.Menekşe otu ve kökü

Bu harman çaydan 2-3 kahve kaşıüğı demliğe konur ve üzerine 300-500 ml kaynar su ilave edilerek 5-10 dk demlenmeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir. 

B) Bodur çam, Latsche, Pinus muga TURRA
Dağ çamı
Dağ çamı çamgillerin en küçüğü olup 1,5-4 m boyundadır. Yaprakları 2-4 cm uzunluğunda ikili olarak bulunurlar. Kozalakları 3-5 cm uzunluğunda 1,5-3 cm eninde pulları kahverengimsi renktedir ve eski ve de yeni kozalakları aynı anda bitkide olabilir. Bodur çamın eter yağının güzel kokulu olması nedeni ile Sarı çam yağına tercih edilir. Bodur çam yağı teskin edici, konsantrasyonu arttırıcı, uyutucu ve enzimlere tesir etmesi nedeni ile Sarı çam yağına tercih edilir ve çocuklar için hazırlanan bron¬şit, öksürük, üşütme ve diğer nefes yolları rahatsızlıklarına karşı yapılan ilaçlarda Bodur çam yağı tercih edilir. Bodur çam yağı hoş, hafif acımsı, her türlü pis kokuyu (ter, idrar ve ağız kokusu) önleyicidir. Oysa Sarı çam yağının sabunsu ve yağlı bir tadı vardır. 

Yan tesirleri: Bilinen bir yan tesiri yoktur fakat Okaliptus ve Nane yağı içeren merhem ve balsamları küçük çocuklar ve bebekler için uygun değildir. Çünkü daha fazla balgam salgılanmasına neden olur.

C) Kara çam, Schwarzer Kiefer, Pinus nigra ARNOLD
Toros çamı
Kara çam 20-50 cm boyunda grimsi veya kahverengimsi gövdelidir. Yaprakları ikili 7-11 cm uzunluğunda, kozalakları 5-8 cm büyüklüğünde, 2-4’ü bir aradadır. Türkiye’nin Ege, Akdeniz, Karadeniz ve Marmara bölgesindeki yüksek dağ ve tepelerde yetişir. 
Kullanılması: Kullanılması aynı Sarı çam gibidir fakat birleşiminde daha çok Terpentin yağı, balsam ve katran içerir ve diğer özellikleri ve de kullanılması Sarı çama benzer. Halep çamı ve Kızıl çamda aynı Sarı çam gibi kullanılır. 

D) Fıstık çamı, Nuβ-Kiefer, Pinus pinea
Bu Fıstık çamı da sadece Akdeniz ülkelerinde ve özellikle Türkiya’nin Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde yetişir. Ceviz şeklinde kozalağı olan tek çam türü budur. Cevizi 1,5-2 cm büyüklüğünde iğ şeklinde, süt beyazımsı renkli ve yağlımsı ve de lezzetlidir. Çam fıtığı bal ile ezilerek macun haline getirilir ve kuvvet verici olarak kullanılır. Çam fıstığı ile baldan yapılan macunun cinsel gücü arttırdığı öne sürülmektedir.