Çanotu, Tollkraut, Scopolia carniolica

ÇAN OTU
Çok Yıllık | 0,2-0,8m | 4-6 Aylar | Na,Ho | Kökü,Yaprakları | Zehirli

Çan otu, Tollkraut, Scopolia carniol,ca
Deliotu
Delice ot
Çanlı-Deliotu
Kaniyol Deliotu

Familyası: Patlıcangillerden, Nachtschattengewaechse, solanaceae

Drugları: Çan kökü: Scopoliae radix
Çan yaprağı: Scopoliae folium
Çan otunun genellikle kökleri, nadiren de yaprakları tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır. 

Botanik: Çan otunun vatanı Hırvatistan’ın kaniyol (Krainer) bölgesi olup buradan Avrupa’nın batısına ve Asya’nın Türkistan bölgesine kadar çok geniş bir alan yayılmıştır. Kökleri silindir şeklinde ana kök ve saçak şek-lindeki yan köklerden oluşur. Ana kökün dış yüzeyi açık veya koyu esmer ve içi beyazdır. Çan otu yetiştiği yöreye göre 20-80 cm boyunda olabilir ve genellikle tek bir gövdeye sahip olur ve nadiren çatallaşır. Alt yaprakları üst yapraklara göre oldukça küçüktür ve gövdeye oturmuştur. Üst yaprakları ise saplı ters yumurta şeklinde, kenarları bütün, üzeri hafif pürtüklü, parlak veya koyu yeşil renkli, 15-25 cm uzunluğunda 6-10 cm eninde ve değişken sıra ile dizilmiştir. Çiçekleri çan şeklinde aşağı doru sarkık vaziyette ve dış görünüşü vişneçürüğü veya kırmızımsı esmer, iç yüzeyi sarı veya altın sarısı renkte ortasındaki döllenme tozluk¬ları ise yine sarı renktedir. Taç yaprakları kavrayan kupa yaprakları ise yeşil renkte ve çan şeklindedir. Çan otundan oldukça sık bahsedil¬mesine rağmen, Çan otunun fotoğrafını ne almanca, nede Türkçe kitaplarda bulmak mümkündür. İlk defa fotoğrafını ben çektim zannederim ve ayrı¬ca oldukça geniş çaplı bir monografi hazırladım ki şöyle şifalı, böyle şifalı hikayelerine son vermek istedim. 

Hasat zamanı: Çan otunun yaprakları sonbaharda döküldükten sonra kökleri sökülerek çıkarılır. Kökleri yıkandıktan sonra iri olanları ortada kesilerek güneşli bir yerde kurutulur. Kurutulan kökler özel kaplarda muhafaza edilir. 

Birleşimi: Köklerinin birleşimindeki en önemli madde 
a) Alkaloit türevleri; %0,04-0,8 olup en önemlileri; L-Hyoscyamin, L-Scopolamin ve az miktarda Cuskhygrin ve Atropin içerir. 
b) Kumarin türevlerinden; Scopolin ve Scopolatin 
c) Ayrıca Tanin, Cholin ve Betain içerir. 

Tesir şekli: Krampları çözücü, teskin edici, çevre sinir sistemine tesir edici ve narkotik etkiye sahiptir.

Kullanılması: 
a) Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapılmıştır, fakat yeterli değildir.. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Çan otu yerine göre daha etkili olan başka bitkiler kul-lanılmalıdır. Örneğin kramplara karşı Biberiye, Kırlangıç otu, Kenevir, Nane veya Gökçek iksiri daha etkilidir.
b) Halk arasında; mide-bağırsak, safra ve mesane kramplarına ve kas kramplarına ve kas kasılması sonucu ortaya çıkan titremeye karşı kullanılır.

Açıklama: Parasempatik sinir sisteminden doku ve organlara giden uyarıları azaltıcı ve narkotik etkiye sahiptir. Yani asetikkolin’in sebep olduğu krampları önler. Böylece krampların sebep olduğu mide-bağırsak rahatsızlıkları, safra rahatsızlıkları, idrar tutamama gibi rahatsızlıkları ortada kaldırır. Çan otunun birçok özelliğiaynı Güzelavratotunun özelik¬le-rine benzer, fakat Güzelavratotunun çok zehirli olması nedeniyle genellikle Homeopati’de tentür yapımında kullanılır. Kramplara karşı na¬ne iyi gelir, idrar tutamamaya karşı ise İncir kaktüsü, Kılıç otu, Gökçek İksir veya Gökçek Tonik daha yi gelir. Almanya’da Güzelavratotunun tentürü D1-D3 arası tentürleri reçetesiz satılmazken Çan otunun kökü problemsiz satılır.

Çayı: Çan otunun çayı zehirli olması nedeni ile içilmez.

Homeopati’de: Çan otu kökünden 20 gr ince kıyılarak bir şişeye konur ve üzerine 80 ml %70’lik alkol ilave edilerek güneş ışınlarından uzakta 4-6 hafta muhafaza edilir. İki günde bir çalkalanır. Bu süre sonunda süzülerek Homeopati’de <<Scopolia>> adı ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-5 defa 10-15 damla alınır. 

Yan tesirleri: Tarife uyulmadan kullanılır ise zehirlenmelere neden olur ve kişide önce ağız kuruması, terleme, deride kızarma, idrar yaparken yanma, kalp çarpıntısı ve gözün önünde perdelenme görülebilir. Su buharı ile damıtma (destilasyon) ile elde edilen saf L-Hyoscyamin’den 3 mg zehirlenmeye sebep olur.<