Dermanotu, Sanikel, Sanicula europaea

DERMANOTU
Çok Yıllık | 0,2-0,6m | 5-7 Aylar | Ca,Na | Otu

Dermanotu, Sanikel, Sanicula europaea
Deve kulağıotu
Sanikel
Yara otu
Şifa otu
Avrupa sanikeli

Familyası: Maydanozgillerden, Doldengewaechse, Apiaceae (Umbelliferae)

Drugları: Derman otu: Saniculae herba
Derman otunun tamamı çay ve natürel ilaç yapımında kullanılsa da, kökleri çok nadir kullanılır. 

Giriş: Maydanozgillerin bir alt grubu olan saniculagillerin alt grubu olup bu grupta takriben 40 bitki vardır ve en önemlisi Avrupa sanikeli: Sanicula europaea’yı sayabiliriz. Sanicula Latince şifa veren <sanare> kelimesinden türemiştir. Türkçe yaraları iyileştirdiği için yara otu, birçok hastalığa karşı kullanıldığından derman otu, şifa otu yaprakları deve kulağına benzediğinden deve kulağı otu diye de anılır. İlk defa Hildegard von Bingen tarafından M.S 1100 yıllarında adı zikredilen ve yaraları iyileştirici olarak kullanılan bitki günümüzde modern klinik araştırmaların yapılmasını beklemektedir.

Botanik: Derman otu 20-60cm boyunda çok yıllık bir bitki olup dikine yükselen ve çatallaşan bir bitkidir. Alt yaprakları uzun saplı 3-5 derin loplu, her lopta yine üç loptan oluşur. Alt yaprakları 4-12cm uzun¬luğunda 10-15cm eninde koyu yeşil renkli ve kenarları hafif kertiklidir. Üstelik yaprakları ise gövdeye oturmuş olup oldukça küçük, üç parçadan meydana gelir ve her biri mızrak şeklinde olup kenarları kertiklidir. Çiçekleri uzunca sap üzerinde topluca bir arada 4-5 şemsiyecik de-metlerinden oluşur. Her şemsiyecikte 6-10 çiçek bulunur ve taç yap¬rakları beyaz veya kırmızımsı beyaz renkte, ters üçgen veya ters yumurta şeklinde 1,5 mm büyüklüğünde ve her çiçekte beş taç yaprak bulunur.

Yetiştirilmesi: Genellikle ormanların seyrek olduğu yerlerde orman ke-narlarında ve humuslu topraklarda yetişir. Bitki tarla ve bahçelerin yarı gölgelik olan yerlerinde yetiştirilebilir. 

Hasat zamanı: Derman otu Mayıs-Ağustos ayları arasında yerden 5-10cm yukarıdan kesilerek toplanır demet yapılır, güneşli ve havalı yerde kurutularak kaldırılır. Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mut¬laka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te ku-rutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşimi: Derman otunun birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Saponinler 1) Eter saponinler; A1-Barrigenol (3β, 15α, 16α, 22α, 28-Pentahidroksi Δ¹²-Oleanen), R1-Barrigenol (3β, 15α, 16α, 21α, 22α, 28-Heksahidroksi-Δ¹²-Olanen), Barringtogenol C ve 16-Desoksibarringtogenol C
b) Asiklik saponinler; Saniculosid A, B, C ve D içerir.
c) Fenolkarbonik asitler; Rosmarinasit, Chlorogenasit,
d) Organik asitler; Malikasit (elamasidi), Sitrikasit (limonasidi), Oksalikasit ve Malonasit içerir. 
e) Flavonolglikozitler; Rutin (Rutosid), İzoqercitrin ve Astragalin (Kâmpferol-3-0-glikozit)
f) Ayrıca C-vitamini, Acı maddeler, Tanin, Şeker, Mineraller, Uçucu yağlar ve Allantoin içerir.

Tesir şekli: Yaraları iyileştirici, iltihapları önleyici, mikropları öldürücü, damarları büzücü, kanamayı önleyici, balgam söktürücü, göğüs yu¬mu-şatıcı ve mideyi kuvvetlendiricidir.

Kullanılması: 
a) Bugüne kadar Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştır-maları yapılmamıştır. Bu nedenle mide ve bağırsak rahatsızlıkları veya nefes yolları rahatsızlıklarına karşı daha etkili bitkiler mevcuttur. Derman otu bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Emzikli bayanlarda süt artırmak için Anason, Rezen, Kimyon, Isırgan otu etkilidir.
b) Komisyon E’nin yayınladığı monografi bildirisine göre başta nefes yolları rahatsızlıklarından nezleye karşı kullanılır.
c) Halk arasında; birleşimde hem tanin hem de saponinler içermesi nedeniyle hem mide-bağırsak, hem de nefes yolları rahatsızlıklarına karşı kullanılır. Etkili olduğu rahatsızlıkların başında: Gastrit, ülser, mide üşütmesi, öksürük, bronşit, bağırsak ve burun kanamasına karşı kullanılır. Haricen yaraların üzerine lapası sarılır. Dişeti, ağız içi iltihabı ve yaralarına karşı gargarası yapılır.

Çayı: İki tatlı kaşığı kurutulmuş ince kıyılmış derman otu demliğe konur ve üzerine 300-400ml kaynar su ilave edilerek 5-10dakika demlenmeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları;

Gökçek Bronşit çayı;
>40 gr Kuşekmeği otu
>25 gr Derman otu
>25 gr Kedi başı otu
>10 gr Çuha kökü

Gökçek Sindirim çayı;
>20 gr Derman otu
>20 gr Papatya çiçeği
>20 gr Adaçayı yaprağı
>20 gr Kantaronotu
>20 gr Çentiyankökü 

Yan tesirleri: Bilinen bir yan tesiri yoktur.