Dut, Maulbeere, Morus nigra

DUT

Ağaç | 4-6m | 4-7 Aylar | Ca | Meyvesi, Kabuğu, Yaprağı

Dut, Maulbeere, Morus nigra
Karadut Schwarze Maulbeere

Familyası: Dutgillerden, Maulbeergewaechse, Moraceae

Drugları: Karadut meyvesi: Mori nigra fructus
Karadut yaprağı: Mori nigra folium
Karadut kabuğu: Mori nigra radix cortex

Dutun yaprak ve kök kabuklarının çayı, meyvelerinin ise reçel ve şurubu yapılır veya kurutularak kurusu ya da taze olarak yenir. 

Botanik: Vatanı Türkistan olan dut batıda İran, Irak, Türkiye, Akdeniz ülkeleri, Avrupa’ya ve doğuda Çin’e kadar çok geniş bir alana yayılmıştır. Dutun karadut (morus nigra) ve beyaz dut (morus alba) dışında ayrıca Hint dutu veya noni (morinda citrifolia) olarak bilinen bir dut daha vardır ki familya olarak kökboyagiller ailesine aittir. Bizi burada ilgi¬lendiren bu üç tür olup kısaca her birini inceleyeceğiz. Karadut genellikle 4-7metre boyunda küçük bir ağaçtır, beyaz dut ise 10-30metre boyunda oldukça iri bir ağaçtır. Karadutun yaprakları kalp şeklinde ucu hafif sivri, kenarları kertikli, üst yüzeyi parlak ve koyu alt yüzeyi mat, ortadan başa kadar ana bir damar ve ondan sağa sola ayrılan yan damarlardan oluşur. Dişi çiçekleri yumurta şeklinde oturmuş vaziyette ve oldukça küçük iken erkek çiçekleri eliptik bir şekilde olup topluca bir arada başak görünümü verir. Meyveleri önce yeşil sonra beyazımsı yeşil sonra pembe ve sonra kırmızımsı ve de en sonunda morumsu bir renk alır.

Hasat zamanı: Meyveleri olgunlaştıktan sonra toplanır, ya kurutulur kışa saklanır, ya şurubu yapılır veya yenir. Yaprak ve kök kabukları iyice kurutulduktan sonra porselen kaplarda muhafaza edilir.

Birleşimi: 
a) Meyvelerinde; Şeker, Organik asitler; Malik asit (elma asidi), Tartarik asit (üzüm asidi) ve Sitrik asit (limon asidi) içerir. Ayrıca Flavonitler, Kumarinler, Tanen a, B1, B2 ve C vitaminleri içerir.
b) Kök kabukları; Antrachinon (Antrakinon) türevleri; Nordamnacanthal ve Moridon içerir. Bu Antrakinon türevleri eskiden Türkler tarafından tekstilde kırmızı boyar madde olarak kullanılmıştır ve Avrupalılar tarafından <<Türkischrot>>diye anılmıştır.

Özellikleri: Meyveleri tatlı, soğuk, yaprakları ise acıdır.

Tesir şekli: Meyveleri; müshil yapıcı, hazmettirici, antiseptik ve iltihap¬ları önleyicidir. Yaprakları; balgam söktürücü, antibakteriyel, terletici, kandaki şekeri düşürücü. Kök kabukları; teskin edici, tansiyon düşürücü, balgam söktürücü, müshil yapıcı ve bağırsak kurtlarını düşürücü özelliklere sahiptir. 

Kullanılması: 
a) Üniversite kliniklerinde yeterince tedavi denemesi ve araştırma ya-pılmamıştır. Bu nedenle dut yerine daha etkili olan şifalı bitkiler mevcuttur. Örneğin çocukların ağızdaki pamukçuğa karşı Mirra, Papatya, Beşparmak, Limon, Kekik veya Gökçek İksiri daha etkilidir.
b) Halk arasında kök kabuğu ateş düşürücü özeliğe sahiptir bu nedenle kök kabuklarından yapılan çay ateş düşürmek için kullanılır. Meyveleri veya meyve şurubu ise çocukların ağzındaki pamukçuğu önlemek için kullanılır.
c) Yaprakları halk arasında bağırsak kurtlarını düşürmek için çayı yapılır ve içilirse kurtları düşürür ve de kök kabukları gibi ateş düşürücü özelliğe sahiptir. 

Çay: İki tatlı kaşığı dut yaprağı veya kök kabuğu demliğe konur ve üzerine 300-500 ml kaynar su doldurulur ve 5-10 dakika demlemeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir.

Yan tesirleri: Meyvesinin fazla yenmesi ishale sebep olur. 

Ağaç | 10-30m | 4-6 Aylar | Ca

B) Beyazdut, Weisse Maulbeere, Morus alba

Drugları: Beyaz dut meyvesi; Mori alba fructus
Beyaz dut yaprağı; Mori alba folium
Beyaz dut kök kabuğu; Mori alba radix cortex
Beyaz dutun meyve, yaprak, kök kabuklarında aynı karadutta olduğu gibi kullanılır. Beyaz dut karadut farkı oldukça büyük bir ağaç olması ve ipekböceği yetiştirmek için yapraklarının kullanılmasıdır.

C) Noni, İndische Maulbeerbaum, Morinda citrifolia 
Bu bitki çok geniş bir şekilde incelenmiştir noniye bakın.