Enginar, Artischocke, Cynara scolymus L.

ENGİNAR

İki-Çok | Yıllık | 2-10 m | 5-6 Aylar | Ca,Na | Yaprakları

Enginar, Artischocke, Cynara scolymus L.
Tarım enginarı Syn: Cynara cardunculus
Ssp.scolymus K.HAY
Cynara cardunculus var.
Sativa MORIS.

Familyası: Bileşikgillerden, Korbblütengewâchse, Asteraceae

Drugları: Enginar yaprakları; Cynarae radix
Enginar yaprakları çay, natürel ilaç yapımında kullanılır.

Giriş: Enginar bileşikgillerin alt grubu Cynargillerden (Enginargiller) olup bu grubta 10 tür mevcuttur. Fakat en yaygın olarak Tarım enginarı; Cynara scolymus türü kullanılır. Bu nedenle sadece bunu inceleyeceğiz ve bunun da iki alt türü vardır. Kültür bitkisi olarak yetiştirilen enginarın yemeklik enginar ve şifalı enginar diye anılırlar. Bunları birbirinden ayırmak pek mümkün değildir ve arasındaki tek fark yemeklik enginarın yaprakları şifalı enginara göre hafif oval iken şifalı enginarın yaprakları sivridir. Bundan başkada farkları yoktur ve hemen hemen aynı maksatla kullanılırlar. Vatanının Habeşistan olduğu tahmin edilen bitki önce eski Mısırlılar sonra bütün Araplar arasında yayılmıştır. Bitki Osmanlılar vasıtasıyla Doğu Avrupa ve Endülüsler vasıtasıyla da Batı Avrupa’ya yayılmıştır. Eskiden sindirim rahatsızlıklarından iştahsızlık ve safra yet-mezliğine karşı kullanılan bitki günümüzde yapılan modern araştır¬malarla çok önemli ve yeni rahatsızlıklardan; lipid, trigliserit, kolesterole karşı etkili olduğu tespit edilmiştir.

Botanik: Bitki yetiştiği ülkeye göre iki veya çok yıllık olabilen 50-100cm boyunda dikine yükselen ve çatallaşan dikenli bir bitkidir. Gövde kalın, etli yüzeyi grimsi renkte tüylü ve yuvarlaktır. Alt yaprakları 40-80cm uzunluğunda 10-40cm eninde kama şeklinde düz veya dişli üst yüzeyi mavimsi yeşil, yumuşak, alt yüzeyi tüylü grimsi yeşil renkli, dikenli veya dikensiz olabilir. Yukarıdaki yaprakların kenarları düz veya hafif dişli ve orta ve de alttaki yapraklara göre oldukça küçüktür. Çiçekleri genellikle dal veya gövdede tek, nadiren yanında bir yan başta olabilir. Kupa yap-rakları çiçeğin etrafında kiremit gibi üst üste dizilmiş olup üçgen şeklinde uca doğru sivrice, başlar gonca iken grimsi yeşil renkli ve çiçek açınca yeşilimi leylaki renkte olabilir. Taç yaprakları oldukça sık olup morumsu, pembe morumsu, vişneçürüğü veya leylaki renk tonlarında olabilir ve takriben 3-4cm uzunluğundadır.

Yetiştirilmesi: Türkiye’nin Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz bölge-sinde yetişmesi fazla bir problem yaratmaz, fakat İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesinde ise kışın bikinin üzerinin çalı çırpı, çam veya ladin yap-rakları ile örtülmesi gerekir. Mart ayında saksı, kasa, çalılık veya seralığa ekilen enginar tohumları Nisan’da 10-30cm büyüklüğündeki fidelere dönüşür ve bu fideler bahçe ve tarlalara ekilir. Toprağına kum karıştırılması halinde daha gür yetişir.

Hasat zamanı: Enginar yaprakları çiçek açmadan hemen önce veya çi-çekleri solup meyveleri (tohumları) olgunlaştığında toplanırsa daha etkili drug elde edilirse de diğer zamanlarda da toplanıp işlenebilir. Şayet en-ginar tentürü veya sirkesi yapılacak ise o zaman taze olarak işlenir. 

Bileşimi: Enginar yaprağının birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Hidroksisinamikasit (hidroksi tarçın asidi) %1,7-4,2 oranında olup bu da mono ve di-caffeoylchinoasitler olmak üzere iki gruba ayrılır; 
1) 1,5-Dicaffeolchinaasit (Cynarin) ve 1,3-Dicaffeolcynaasit’i sayabiliriz. Bitkinin ekstresi yapılırken 1,3-Di-caffeolchinaasit Cynarin’e dönüşür. Cynarin hasat zamanına ve iklim ve de toprağa bağlı olarak %0,02-1,4 arasında değişir. 
2) Mono-caffeolchinaasitler’e; Chlorogenasit, Neochlorogenasit ve Cryptochlorogenasit’i gösterebiliriz.
b) Sesquiterpenlacton türevleri %1-4 arasında olup en önemlileri; Cynaropikrin %50-90 ve az miktarda Grossheimin, Dehydrocynaropikrin ve Cynarotriol’den oluşur. 
Cynaropikrin acılık derecesi 400.000 civarındadır. 
c) Flavonitler %0,5 civarında olup en önemlileri; Cynarosid (Luteolin-7-O-glukozit), Scolymosid (=Luteolin-7-O-rutinosid), Rutin, Luteolin ve Cynarotriosid
d) Ayrıca Tanin, İnulin, Zamk, B ve C vitaminleri ve Provitamin A içerir.

Araştırmalar: 
1) Enginar ekstresinden elde edilen hapla Kirchhoff ve ekibi 1994’de çe-şitli hayvanlar üzerinde tedavi denemeleri yapmış ve bu testler sonucu Enginar ekstresinin safra artırıcı ve safra yollarını hare¬ket¬lendirici özelliklere sahip olduğu tespit edilmiştir. (TP.134)
2) HAMMERL ve ekibi Enginar ekstresinin hapı, lipidi (kandaki yağ) dü-şürdüğünü, DIEREL ve ekibi de kolesterolü düşürücü özelliklere sahip olduğunu tespit etmişlerdir. (TP:135)
3) Fintelmann ve ekibi 1998’de Hamburg Rissen hastanesinde yağ sindirim zafiyeti olan 553 hasta üzerinde Enginar ekstresinden yapı¬lan hapla tedavi denemesi yapmışlardır. Bu tedavi denemesinde has-talarda görülen şişkinlik, tıkanma, bulantı, kusma kokuşma, yağ sindirim zafiyeti, ishal, kabızlık ve karın ağrılarına karşı etkili olduğu ve iyileştirdiği ve de kandaki Trigliserit, Lipit ve kolesterolü düşür¬düğü tespit edilmiştir. (ZP.5.99.225 ve 2.99.93, Nhk.3.96.36 ve 10.98.66)
4) Prof.Dr.R.Gebhardt ve ekibi (Tubingen Üniversitesi) 1997’de 44 de¬nek üzerinde tedavi denemesi yapmışlar ve bu tedavi denemesi sonunda deneklerin kanındaki Lipit, Trigliserit ve Kolesterolün düştü¬ğünü ve de safra akışını artırdığı ve safra yollarını açtığını tespit etmiş¬lerdir. (Nhp.7.97.1148 ve Nhp.06.97.988)

Tesir şekli: Safra artırıcı (Choleretik), safra yollarını harekete geçirici (Cholerokinetik), kandaki lipit, trigliserit, kolesterol ve şekeri düşürücü, antioksidatif (radikalleri zararsız hale getirici) araciğer hücrelerini yeni-leyici, bağırsaklardaki kokuşmayı (dispepsi) önleyici, gaz söktürücü, idrar artırıcı ve mideyi kuvvetlendirici özelliklere sahiptir. 

Kullanılması: 
a) Araştırmalara göre Enginar ekstresinden elde edilen hap, draje ve kapsüller başta kandaki lipit, trigliserit ve kolesterolü düşürür. Safra artırıcıdır ve safra yollarını harekete geçirir ve buna baplı olarak yağ hazımsızlığı nedeni ile ortaya çıkan arterioskleroz (damar sertliği) şişkinlik, tıkanma, bulantı, kusma, kokuşma, ishal, kabızlık ve karın ağrısına karşı kullanılır. 
b) Komisyon E’nin yayınladığı Monografi bildirisine göre Enginar yap-rakları başta; hazım rahatsızlıklarına karşı kullanılır.
c) Halk arasında; eskiden safra artırıcı ve hazmettirici olarak kullanıl-mıştır. 

Açıklama: Enginar ekstresi bir yandan kandaki yağları (lipit, kolesterol ve trigliserit) düşürürken diğer taraftan safrayı artırmak ve safra yollarını harekete geçirmektedir. Karaciğer hücrelerini yeniler, kandaki ve doku-lardaki zararlı serbest radikalleri zararsız hale getirir. Bu özellikleri ile yağlı besinlerin hazmedilmesini sağlamaktadır. Şayet kandaki yağlar zamanında normal düzeye indirilmez ise başta; sindirim rahatsızlıkları, damar sertliği, kalp enfarktüsü, beyin kanaması, kulak çınlaması gibi çok çeşitli rahatsızlıklar ortaya çıkar. Enginar ekstresini bu denli etkili yapan bileşimindeki Hidroksisinamikasit (Cynonin), Sesquiterpenlakton türevl¬eri (Cynaropikrin) ve Flavonitlerin (Cynarosid) birbirini tamamlayıcı ve destekleyici özellikte olmalarıdır. Şayet bileşimindeki maddelerden her-hangi bir madde alınır ve ondan sentetik yollarla kimyasal bir ilaç elde edilir ise aynı etkiyi hiçbir zaman göstermez. 

Çayı: Enginar yaprağından iki kahve kaşığı demliğe konur ve üzerine 400-500ml kaynar su ilave edilir ve 5-10dk kaynatılır ve de 5-10dk dem-lenmeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir. 

Çay Harmanları;

Karaciğer çayı;
>20 gr Enginar yaprağı
>20 gr Devedikeni tohumu
>20 gr Zerdeçal kökü
>20 gr Kırlangıç otu
>20 gr Nane yaprağı

Safra çayı;
>20 gr Enginar yaprağı
>20 gr Hindibaotu ve kökü
>20 gr Şahtere otu
>20 gr Kırlangıç otu
>20 gr Devedikeni tohumu

Karaciğer ve safra çayı;
>20 gr Enginar yaprağı
>20 gr Zerdeçal kökü
>20 gr Devedikeni tohumu
>20 gr Hindibaotu ve kökü
>20 gr Nane yaprağı

Karaciğer ve safra rahatsızlıkları nedeniyle bulantı ve kusmaya;
>50 gr Enginar yaprağı
>20 gr Civanperçemi otu
>20 gr Nane yaprağı
>10 gr Turunç kabuğu

Gökçek kramplı safra ve mide rahatsızlıkları çayı;
>40gr Hindiba otu kökü
>30 gr Enginar yaprağı
>30 gr Kırlangıç otu

Homeopati’de: Enginar yapraklarından 20gr ince kıyılarak bir şişeye konur ve üzerine 80ml %70’lik Alkol ilave edilir ve de iki günde bir çalkalanır. Bu nesne güneş ışınlarından uzakta 4-hafta muhafaza edilir. Sonra süzülerek Homeopati’de <<Cynara scolymus>> ismi ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-5defa 10-15damla 4-6hafta süreyle alınır. 

Ekstresi: Enginar yaprakları %70’lik Etanol ile ekstraksiyonu yapılır ve aynı tentürü gibi kullanılır. 

Sirkesi: Enginar yapraklarından 50gr ince kıyılarak bir şişeye konur ve üzerine 200ml üzüm veya elma sirkesi doldurulur ve iki günde bir çalkalanır. Bu nesne 4-6hafta sonra süzülerek Enginar sirkesi elde edilir. Bu sirkeden günde 3 defa yemekten önce 1 kahve kaşığı yarım bardak suyla alınır ve buna 4-6hafta devam edilir. 

Yan tesirleri: Bilinen bir yan tesiri yoktur. Ben aylarca enginarı denedim, fakat Gökçek İksiri kadar etkili değildir. Hem hapını hemde çayını ayalaca kolesterol, lipid ve trigliseride karşı dendim, fakat söylendiği gibi bir etki görmedim.
Enginar kolsterol, lipid ve trigliseride karşı etkilidir, fakat vücutta oluşan curufu temizliyemez, bu nednele vucudu temizlemek için vede kılcal damarlarındaki tıkanıklıkları önlemek için Gökçek İksiri şarttır. Beyin ana arteri tıkanan ailem işyerinde (özürlü bayanlara bakıyor) bayılmış hastaneden yapılan Komputer tomografi’de beyin atar damarının % 85 tıkandığı tesbit edilmişti. Doktorları amaliyat edemeyiz ilaç la tedavi gerek dediler. İlaçlar fayda etmeyince tadı acıdır diye kulanmak istemeyen ailem mecburiyetten kulandı ve tadı hiçte sanıldığı gibi kötü değilmiş dedi ve 4 hafta sonra iyileşti.