Kimyon, Kümmel, Carum carvi

KİMYON

İki-çok yıllık | 0,3-1m | 6-8 Aylar | Ca,Na | Tohumu ve Yağı

Kimyon, Kümmel, Carum carvi
Karaman Kimyonu
Şifalı Kimyon
Arap Kimyonu
Frenk Kimyonu

Familyası: Maydanozgillerden, Doldengewâchse, Apiaceace

Drugları: Kimyon meyvesi: Carvi fructus
Kimyon eter yağı: Carvi aetheroleum
Kimyonun tohumları çay, baharat ve natürel ilaç, eter yağı (sadece yağı olarak geçer) ise Aroma tedavisi ve baharat olarak kullanılır.

Giriş: Günümüzde Mısır Kimyonu olarak bilinen Carum carvi’nin 25 alt türü mevcuttur ve Türk Kimyonu olarak bilinen Cuminum cyminum’un ise yetiştiği yöreye göre Polatlı, Eskişehir, Sivrihisar ve Konya Kimyonu diye türleri mevcuttur. Arap Kimyonunun M.Ö 3000 yıllarından beri Mısırlılar tarafından kullanıldığı yapılan kazılarda n anlaşılmıştır. Mısırlılar medeniyeti Sümerler’den, yani Türkler’den almıştır. Bütün medeniyetlerin kaynağı Sümerler yani Türkler dayanır. Sümerlerde bu degerleri Orta Asyadaki ANUA Türk Medeniyetinde Ortadoğuya taşımışlardır. Ortadoğu havzasından dünyaya yayıldığı tahmin edilen Kimyonun Frenk Kimyonu diye anılması yanlıştır. Bir Alman bir Türk’e şaka yapmak için veya alay etmek için olsun Kümmel Türk yani Kimyoncu Türk der. Türklerde Almanlara Kartoftel Deutsche yani Patatesçi Alman gibi lakap¬larla bazen şaka bazen de alay etmek için konuşulurdu. Bu da Türklerin eskiden beri yemeklerinde mutlaka Kimyon bulundurduğunu ve Alman¬larında patatesçi olduğunu gösterir. 

Botanik: Bitki gebelikle 2 yıllık olup, 30-100 cm boyuna ulaşır ve havuç kökü gibi kökü vardır fakat beyaz renktedir. Altta Rozet yaprakları oldukça büyük uzun bir sap üzerinde kanat yapraklardan oluşur ve kanat yapraklar yine kanatlardan meydana gelir. Gövdedeki yapraklar sapsız yani direk oturmuştur. Rozet yaprakları çok hafif geniş iken en üstteki yaprakları ince ve ipliğimsidir. Çiçekleri oldukça küçük, beyaz, nadiren pembe veya kırmızımsı renkte ve yumurta şeklindeki 5 adet taç yap¬rak-tan meydana gelir. Bir şemsiyecikte 10-20 çiçek bulunur ve 7-15 şem-siyecik bir şemsiye meydana getirir. Bir meyve kapsülünde iki to¬hum bulunur ve 4-6 mm uzunluğunda üzerinde boydan boya uzanan yay şek-linde çıkıntılar bulunur ve genellikle esmer renkte ve orak şeklin¬dedir. 

Yetiştirilmesi: Türkiye’nin hemen her yöresinde yetiştirmek mümkün¬dür ve zaten yetiştirimektedir.

Hasat zamanı: Olgunlaşması Haziran’dan Eylül’e kadar sürer zira ana şemsiyeler olgunlaşırken henüz yan şemsiyeler olgunlaşmamıştır. Bu nedenle hasatı belli sürelerle devam eder. Maydanozgiller birbirine çok benzerler ve bu nedenle de yanlışlıkla zehirli bitkilerin toplanarak Kimyon hasatına karıştırılmaması çok önemlidir.

Birleşimi: Birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) eter yağı türevleri %3-7 arasında olup bunu %50-65’ini S-(+)-Carvon ve %30-45 R-(+)-Limonen içerir ve geriye kalan çok az miktar ise; Sabinen, 3-Caren, β-Pinen, Myrcen, α-Phellandren, Dihydrocarvon, Carveol ve dihydrocarveol’dan oluşur.
b) Sabit yağlar %10-15 arasında olup en önemlileri; Petroselinasit %35-50, Oleik asit %20-30 ve az miktarda Palmitasit ve Steariasit içerir.
c) Flavonitler ve Flavonitglikozitler %0,05-0,1 arasında olup Quercetin ve Kâmpferol ve bunların glikozitlerinden; Quercetin-3-0-β-0-glikozit (Isoquercitrin) ve Kâmpferol-3-0-β-0-glikozit (Astragalin) içerir.
d) Fenolasitlerden; Kafleeasit, Ferulaasit, Syrinasit, Vani,llinasit içerir.
e) Cumarinlerden (Kumarinler); Bergapten ve Nanthotoxin içerir.

Tesir şekli: Karminatif (gaz söktürücü), krampları (spazm) çözücü, bal-gam söktürücü, annelerin sütünü artırıcı, bakterileri öldürücü, mantarları yok edici, mideyi kuvvetlendirici ve bağırsakları teskin ettiricidir. 

Araştırmalar: 
1) Azerbaycan’da Kimyon yağı ile G.G.İbrahimov ve ekibi 1985’de bir tedavi denemesi yapmışlardır. Bu deney sonucunda Kimyon yağının Nsytatin’de daha etkili bir mantar yok edici öldürücü özelliğe sahip olduğunu tespit etmişlerdir. (Azer. Med. 62.44.1985)
2) Kimyon tohumunu veya yağının (Eter yağı) gaz söktürürcü özelliğinin ise belgelenmeye ihtiyacı yoktur. Hemen hemen herkes tarafından bu özelliği bilinir.
3) H.B.Forster, H.Nikas ve S. Lutz’un kobaylar üzerinde yaptıkları araş-tırmalar sonucunda Kimyon tohumu ve yağının krampları çözücü olduğunu belgelemişlerdir. (Planta Med.40(4) 309-319)

Kullanılması: 
a) Araştırmalara göre bağırsak mantarı, şişkinliğe karşı ve kramp çö¬zücü olarak kullanılır.
b) Komisyon E’ye göre; Alman Sağlık Bakanlığı’na bağlı olarak çalışan Komisyon E 22a No’lu ve 01.02.1990 tarihli Monografisi’ne (Bildirisine) göre; Kimyon tohumu ve yağı dispepsi (sindirim yetersizliği) rahatsızlıklarından; hafif kramplı mide ve bağırsak rahatsızlıkları, şişkinlik e hazımsızlığa karşı kullanılır. 
c) Aroma tedavisinde Kimyon yağı şişkinlik krampları ve bağırsaklarda kokuşma ve iştahsızlığa karşı kullanılır.
d) Halk arasında mide zafiyeti, mide krampı, karaciğer ve safra rahat-sızlık¬ları, bağırsak bozuklukları, sinirsel kalp ve mide rahatsızlıkları, ağız kokusu ve bebeklerde sindirim zorluğu gibi rahatsızlıklara karşı ve annelerin sütünü artırmak için kullanılır. Şayet bebek ve küçük çocuklardaki şişkinlik ve hazımsızlığa karşı sadece rezene tohu¬mun¬dan çay yapılır ve verilir ise bu çay bebeklerin ve çocukların süt dişlerini çürütür ve bu nedenle Kimyon, Papatya çiçeği, Anason ve Kakule tercih edilir.

Çayı: Kimyon tohumunun çayı yapılmadan hemen önce öğütülmesi ve¬ya öğütülmeden çayının yapılması tavsiye edilir. Öğütülmüş olarak satılan kimyonun (tozu) kalite bakımından düşüktür ve hoş olmayan bir kokuya sahiptir. Kimyon tohumu öğütüldükten 24 saat sonra kullanılmaz ise birleşimindeki sabit yağlar bozularak aromasını bozar. Bir kahve kaşığı taze öğütülmüş (günlük öğütmek gerekir) veya hafif ezilmiş Kimyon tohumu demliğe konur ve üzerine 300-500 ml kaynar su ilave edilerek 5-10 dk demlenmesi beklenir ve sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları;

Gökçek Mide ve Bağırsak çayı(şişkinlik,tıkanma ve sinirsel mide ağrısı)
>30 gr Anason tohumu
>30 gr Kimyon tohumu
>30 gr Rezene tohumu
>10 gr Tarçın kabuğu

Gökçek Stres çay;
>30 gr Kediotu kökü
>20 gr Oğul otu yaprağı
>20 gr Çarkıfelek otu
>20 gr Nane yaprağı
>10 gr Meyan kökü

Gökçek Mide-bağırsak çayı;
>25 gr Kimyon tohumu 
>25 gr Rezene tohumu 
>25 gr Kantaron otu
>25 gr Papatya çiçeği
>25 gr Kaz otu

Gökçek Şişkinlik çayı;
>20 gr Kimyon tohumu 
>20 gr Rezene tohumu 
>20 gr Kakule
>20 gr Papatya çiçeği
>20 gr Oğul otu yaprağı

Gökçek Safra çayı;
>20 gr Mübarek otu
>20 gr Nane yaprağı
>20 gr Pelin otu
>20 gr Devedikeni tohumu 
>20 gr Kimyon tohumu 

Gökçek Mide ve Bağırsak çayı (tıkanma, şişkinlik)
>30 gr Rezene tohumu
>30 gr Kimyon tohumu
>30 gr Melek otu kökü
>10 gr Tarçın kabuğu

Gökçek Şişkinlik çayı;
>20 gr Melek otu kökü
>20 gr Anason tohumu
>20 gr Rezene tohumu
>20 gr Kimyon tohumu
>20 gr Kakule

Gökçek Mide çayı;
>20 gr Nane yaprağı
>20 gr Kantaron otu
>20 gr Civanperçemi otu
>20 gr Kimyon tohumu 
>20 gr Papatya çiçeği

Gökçek Bebek Gaz çayı;
>20 gr Kimyon tohumu 
>20 gr Rezene tohumu 
>20 gr Anason tohumu 
>20 gr Oğulotu yaprağı
>15 gr Isırgan otu
>5 gr Kılıç otu

Gökçek Karaciğer ve Safra çayı;
>20 gr Devedikeni tohumu 
>20 gr K.hindiba otu
>20 gr Zerdeçal kökü
>20 gr Kırlangıçotu
>10 gr Kimyon tohumu 
>10 gr Nane yaprağı

Gökçek Mide asidi yetersizliK çay;
>20 gr Papatya çiçeği
>20 gr Kantaron otu
>20 gr Pelin otu
>20 gr Zencefil kökü
>20 gr Kimyon tohumu 

Gökçek Mide ve Bağırsak çayı (şişkinlik,tıkanma)
>30 gr Anason tohumu
>30 gr Rezene tohumu
>15 gr Kişniş tohumu
>15 gr Kimyon tohumu
>10 gr Ebe gömeci çiçeği

Gökçek Stres çayı;
>20 gr Kediotu kökü
>20 gr Oğul otu yaprağı
>20 gr Çarkıfelek otu
>20 gr Kılıç otu
>10 gr Kimyon tohumu 
>10 gr Meyan kökü

Gökçek Uyku çayı;
>20 gr Oğul otu
>20 gr Kediotu kökü
>20 gr Kılıç otu
>20 gr Kimyon tohumu
>10 gr Rezene tohumu
>10 gr Ihlamur

Gökçek Bebek ve küçük çocuklara şişkinlik çayı;
>30 gr Anason tohumu 
>30 gr Kimyon tohumu 
>20 gr Kakule
>10 gr Papatya çiçeği
>10 gr Rezene tohumu 

Gökçek Mide-Bağırsak çayı(şişkinlik ve hazımsızlığa karşı);
>40 gr Kişniş tohumu
>30 gr Rezene tohumu
>20 gr Kimyon tohumu
>10 gr Oğul otu yaprağı

Gökçek Bebeklerdeki şişkinliğe karşı çay;
>25 gr Anason tohumu 
>25 gr Rezene tohumu >25 gr Kimyon tohumu 
>15 gr Isırgan otu
>10 gr Papatya çiçeği

Bah: Kimyon tohumu ve Eter yağı başka her türlü sulu,etli yemekler ve çorbalara, sebze, patates, peynir, salata, ekmek ve özellikle de lahanalı yemeklere katılır. Lahanalı yemekler şişkinlik yapabilir, işte bu durumda yemeğe bir miktar Kimyon tohumu7 katılır ise şişkinlik giderilebilir.

Ar: Kimyon tohumu su buharı ile damıtılarak (destilasyon) Eter yağı elde edilir. Bu Eter yağından 2-3 damla yemek ve çorbalara katılır. Eter yağı da başta; antidepresif (depresyonu önleyici), krampları çözücü, şişkinliği giderici, safra artırıcı, iştah açıcı ve hafif cinsel gücü artırıcı özelliklere sahiptir. 2-3 damla bir kesme şekere veya bir parça ekmeğe damla¬tılarak alınabilir.

Yan tesirleri: Tarife uyulduğunda bilinen bir yan tesiri yoktur fakat Ete¬rik yağı çok etkili olduğundan 2-3 damla kullanılmalıdır. H.Ş. Peygamber Efendimiz “Sizlere Sinameki, Tereyağı, Bal ve Kimyonu tavsiye ederim, zira bunlar Sâm’dan başka her derde devadır” buyurmuşlardır. Sâm2ın ne olduğu sorulduğunda; ölüm demiştir.

B)Mısır Kimyonu, Kreuzkümmel, Cuminum cyminum
Bu Kimyonun asıl vatanı Mısır olup buradan diğer ülkelere yayılmıştır ve günümzde genellikle Türkiye, İran, Fas, Hindistan, Pakistan, Çin, Endo-nezya gibi ülkelerde yetiştirilmektedir. Tohumları 4-6 mm uzunluğunda, 1-1,5 mm eninde açık grimsi sarı renkte ve üzeri hafif tüylüdür. Bir-leşiminde %3-6 oranında Eter yağı bulunur ve en önemlileri %25-40 Cuminaldehid, 8-Terpinen 15-20, β-Pinen 10-20 ve diğerinden oluşur. Görüldüğü gibi bileşimindeki Eter yağı çok farklı bir yapıya sahiptir. Su buharı destilasyonu ile damıtılarak elde edilen Eter yağıda aynı Şifalı Kimyon yağı gibi kullanılır. Tohumları da aynı Kimyon tohumu gibi kul-lanılırsa da daha az oranda alınması tavsiye edilmektedir.