Kuşekmeği, Vogelknöterich, Polygonum aviculare

KUŞEKMEĞİ

Bir Yıllık | 0,1-0,5m | 6-10 Aylar | Ça,Na | Otu

Kuşekmeği, Vogelknöterich, Polygonum aviculare
Kuş madımağı
Kadı malak
Çayır madımağı

Familyası: Karabuğdaygillerden, Knöterichgewaechse, Polygonaceae 

Drugları: Kuşekmeği otu: Polygoni avcularis herba
Kuşekmeği otunun kökleri hariç tamamı çay ve natürel ilaç yapımında kullanılır.

Botanik: Tropik bölgeler hemen hemen dünyanın her tarafında yetişir ve yetiştiği yöredeki toprağın durumuna göre de şekil alır. Şayet toprak kurak ise buralarda genellikle yere yatık, eğer toprak nemli ve verimli ise o zaman boyu 30-50 cm’i bulur ve dikey olarak yükselir. Yaprakları 0,5-3 cm uzunluğunda oval veya mızrak şeklinde kenarları bütün, hafif mavimsi yeşil renkte ve gövdeye oturmuş vaziyettedir. Çiçekleri oldukça küçük, koni şeklinde 2-5 adeti bir arada kırmızı, pembe veya yeşilimsi beyaz renktedir. 

Hasat zamanı: Haziran’dan Ekime kadar kuşekmeği otu toplanır, so¬ğuk-su ile yıkanır ve kurutulduktan sonra kıyılarak porselen kaplarda muhafaza edilir. Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve de-po¬lama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağ-ları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kuru¬tulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bit¬kilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşimi: Birleşimindeki en önemli maddeler sırasına ile şöyledir; 
a) Silisikasit %1-1,6 olup bunun beşte biri çözülerek çay demine geçer.
b) Flavonit glikozit türevleri (%0,4-1 arası); Avicularin (Quercetin-3-arabinosid), Hyperosit, Quercitrin, Kâmpferol, Myricetin, Vitexin ve Isovitexin’i sayabiliriz. Bunlar içinde en yüksek oranda ve Ana Flavon glikozit Avicularin olup %20’leri bulur. 
c) Cumarin türevlerinden; Avculin, Umbelliferon ve Scopoletin’i sayabiliriz. 
d) Karbonikasitlerden; Kahve asidi, Mazı asidi ve Chlorogen asidi önemlidir.
e) Ayrıca Tanen, Musilaj ve çözülme sonucu Glikoz, Ramnoz ve Arabinozlar ortaya çıkar. 

Tesir şekli: Hafif damarları büzücü, hafif kanamayı önleyici, ishali ke¬sici, iltihapları önleyici, yaraları iyileştirici, balgam söktürücü ve göğsü yumuşatıcı özelliklere sahiptir. 

Kullanılması: 
a) Komisyon E’ye göre kuşekmeği otu başta nefes yolları nezlesi, ağız içi ve yutak iltihaplanmasına karşı kullanılır.
b) Halk arasında nefes yollarını üşütme ve iltihaplanması, ağız içi, yu¬tak, dişeti ve boğaz içi iltihaplanması, öksürük ve bronşit karşı kullanılır. 

Açıklama: Eskiden vereme karşı kullanılan 3-4 bitkiden biri de Ku¬şekmeği otu idi. Fakat günümüzde artık bu maksatla kullanılMamaktadır. Nefes yolları rahatsızlıkları ve dişeti iltihaplarına karşı da daha tesirli bitkiler olduğundan çok az kullanılan bitkiler arasındadır. Pakistanlı iş arkadaşım yıllar önce vereme yakalanmış ve tedavi olmuştu. Fakat 3-4 yılda bir tekrar rahatsızlanıp hastaneye yatıyordu. Ben ona özel bir çay harmanı ve natürel ilaç tavsiye ettim ve o bunları uzun süre kullandıktan sonra bir daha hasta olmadı.

Çayı: İki tatlı kaşığı kuşekmeği otu demliğe konur ve üzerine 300-500 ml kaynar su doldurularak kaynatılır ve 5-10 dakika demlemeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir. 

Çay Harmanları;

Gökçek Bronşit çayı;
>20 gr Sinirli ot
>20 gr Itır kökü
>20 gr Kekik otu
>20 gr Kuşekmeği otu
>20 gr Çuha çiçeği

Gökçek Öksürük çayı;
>25 gr Kuşekmeği otu
>25 gr Kedi başı otu
>25 gr Çuha çiçeği
>25 gr Sinirli ot

Yan tesiri: Bilinen bir yan tesiri yoktur. 

B) Çıyan otu, Schlangenknöterich, Polygonium bistorta L.
Çıyancık Wiesenknöterich Syn: Bistorta major S.F.
Yılan otu Gray
Yılan ekmeği 

Familyası: Karabuğdaygillerden, Knöterichgewâchse Dolygonaceae

Drugları: Çıyan kökü: Bistortae rhizoma 
Çıyan otunun kökü, çay, tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır.

Botanik: Avrupa’nın orta, doğu ve batısında, güneyinde ise sadece yük-seklerde, Asya’nın Türkiye, Türkistan hattı ve batı Asya’da bulunur. Nemli çimenlikler, ormanlar, ırmak kenarları, çalılıklar ve mezarlıklarda ye¬tişir. Kökleri kıvrım kıvrım olduğundan yılan otu diye de anılır, fakat yılan kökü diye anılan Rauwolfia ile karıştırmamak için diğer ismi yani çıyan otu ile anmakta fayda vardır. Alt yaprakları oldukça büyük bazen 20-35 cm uzunluğunda, kenarları hafif dalgalı, üçgen veya mızrak şeklinde, uzun bir sap üzerinde ve bu sap üçgen şeklinde üç köşelidir. Orta ve üst yaprakları gövdeye oturmuş olup mızrak şeklindedir. 

Çiçekleri: Sapın tepesinde veya Lo şeklinde iri bir başak şeklinde olup bu başağın etrafı sıkı bir çiçekle donanmıştır. Çiçeklerin taç yaprakları yıldız şeklinde beş köşeli, açık veya koyu pembe, ve yahut ta kırmızı renkte olup içine doğru bakınca koni şeklinde küçüldüğü görülür. Kökleri 5-20 cm uzunluğunda, kıvrımlı, küçük parmak kalınlığında, dışı siyahımsı esmer, iç kısmı kırmızımsı ve etlidir.

Hasat zamanı: Çıyan otunun kökü Eylül ve Ekim aylarında söküldükten sonra yıkanır, ince şeritler halinde kesilir, güneşli ve havadar bir yerde kurutulduktan sonra çay veya natürel ilaç yapımında kullanılır, şayet tentürü yapılacak ise o zamanda taze olarak işlenir. 

Birleşimi: Birleşimindeki en önemli madde %20’ye varan oranda bulu¬nan Tanin ve türevleri en önemli bileşiktir ve bunu Proteinler, Nişasta ve Antrachinon takip eder.

Tesir şekli: Damarları büzücü, iltihapları önleyici ve mukozayı (sümüksü içderi) koruyucu özelliklere sahiptir. 

Kullanılması: Özellikle ishal, kanlı ishal, bağırsak iltihaplanması, diş eti kanamsı, ağız içi yaralarına karşı kullanılır. Çıyan kökü, Meşe kabuğu veya Beş parmak kökü gibi bir Tanen bitkisi olduğu halde ve aynı maksatla kullanılabildiği halde pek kullanılmaktadır.

Çayı: İki kahve kaşığı Çıyan kökü demliğe konur ve üzerine 300-400 ml soğuk konulup kaynatılır ve soğuduktan sonra içilir. İkinci bir yol ise Çıyan kökü akşamdan demliğe konur ve üzerine soğuk su doldurulduktan sonra sabaha kadar beklenir ve sabahleyin kaynatılır ve sonra soğuduktan sonra süzülerek içilir. 

Yan tesirleri: Bilinen bir yan tesiri yoktur. Fakat midesi çok hassas olanların yukarıdaki tariftekinden fazla dozajda almaması önerilir.

C) Madımak Hirtenknöterich Polygonum cognatum
Çoban ekmeği
Genellikle toprak üstünde yatık vaziyettedir ve çiçekleri pembe veya kırmızımsı pembe ve 2-5 adeti bir aradadır. Yaprakları eliptik, kenarları bütün ve de değişken sıra ile dizilmiştir. Özelikleri kuşekmeğine benzer ve aynı şekilde kullanılır. Bilinen bir yan etkisi yoktur.

D) Subiberi, Wasserpfeffer, Polygonum hydropiper 
Yaprakları mızrak şeklinde, kenarları hafif dalgalı, bütün yeşil renkte, yukarı doğru gittikçe küçülür ve gövdenin tepesinde başak şeklindeki çiçek demeti ve çok küçük çiçeklere sahiptir. Kullanılması kuşekmeği gibi olup herhangi bir yan tesiri yoktur.