Labada, Sauerampfer, Rumex acetosa

LABADA

Çok Yıllık | 0,3-1m | 4-8 Aylar | Ça,Na | Otu | Hafif Zehirli

Labada Sauerampfer Rumex acetosa L.
Kuzu kulağı
Ekşi labada
Küçük labada
Ekşi Kuzu kulağı

Familyası: Karabuğdaygillerden, Knoöferichgewöchse, Polipolygonaceae

Drugları: Labada otu: Rumiceise acetosae herba
Labadanın çay, natürel ilacı yapılır ve aşırı olmamak şartıyla da salata olarak ta yenebilir, fakat aşırı yenmesi böbreklere zarar verebilir.

Giriş: Labadanın bilinen oldukça çok türü vardır, fakat bizi ilgilendiren bunlardan yalnızca iki türdür. Ekşi Kuzu kulağı veya sadece Labada diye de anılan; Rumex acetosella ve Kıvırcık Labadası veya Evelik olarak bilinen Rumex crispus’tur. Labada otu genellikle çay ve natürel ilaç yapımında kullanılırken, Evelik kökü genellikle tentür yapımında kullanılır bu nedenle ikisi en önemlileridir. Bunlardan başka nadir olarak kullanılan Büyük Labada; R.patientia, Küçük Labada;R.acetosella, Kalkan Labada; R.scutatus, Bataklık Labadası;R.obtusifoliusye, Yumru köklü Labada; Ruberusus’u sayabilir.

Botanik: Labada 30-100 cm boyunda, dikey yükselen, köşeli alt kısmı, üst kısmı yeşil renktedir. Yaprakları ok veya mızrak şeklinde, kenarları bütün, alt yaprakalrı Salı, üst yaprakları gövdeye oturmuş, koyu yeşil renktedir. Çiçekleri sürgünlerin en üst kısmında önce yeşil sonra esmer ve kırmızı bir renk alır. Çiçek demetleri 10-30 cm uzunluğunda olabilir. Kuzu kulağı Avrupa, Asya’nın Orta ve Kuzey kesimleri ve Amerika’nın kuzyinde yabani olarak yetişir. 

Yetiştirilmesi: Tohumları Mart’ta saksı ve seralara ekilir ve fideleri ni-sanda bahçe ve tarlalara ekilir.
Hasat zamanı: Mayıs’tan Ağustos’a kadar yaprakları toplanarak kuru-tulur, yapraklarının çok sulu olması nedeniyle kurutması oldukça zordur. Bu nedenle dikkat edilmsse küflenebilir.

Birleşimi: Labada otunun birleşimindeki maddeler yeterince incelen¬me-miştir. Bu nedenle çok az bilgiye sahibiz. Birleşimindeki önemli maddeler; Potasyum oksalat, Potasyum oksalik asit, Flavongikozitler, C vitamini, Taninler ve az miktarda Uçucu yağ (Eter yağları) içerir.

Tesir şekli: Antiseptik, antibakteriyel, iltihapları önleyici, yaraları iyileş¬ti-rici, bağırsakları çalıştırıcı, kanı temizleyici, safra söktürücü, idrar arttırıcı ve hafif peklik yapıcıdır.

Kullanılması: Halk arasında yeterince araştırma yapılmamıştır, fakat halk asında 3000 yıldır çeşitli hastalıklara karşı kullanılır. Bu hastalıkların başında nefes yolları hastalıkları, öncelikle de sinüzit ve iyileşmeyen yaralara, dermansızlık ve de enfeksiyona karşı bağışıklık sistemini kuv-vetlendirmek için kullanılır. C vitamini yetersizliğe (skorbüt) karşı ve kan temizleyici olarak da kullanılır.

Çayı: İki kahve kaşığı ince kıyılmış Labada otu demliğe konur ve üzerine 30-400 ml kaynar su ilave edilir. 5-10 dk demlenmesi beklendikten sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları;

Gökçek Sedef çayı;
>20 gr Labada otu
>20 gr Pıtrak kökü
>20 gr Hindiba otu ve kökü
>10 gr Yoğurt otu
>20 gr Menekşe otu
>10 r Şahtere otu

Gökçek Kan (kan temizleyici) çayı;
>20 gr Pıtrak kökü
>20 gr Labada otu
>20 gr Hindiba otu ve kökü
>20 gr Isırgan otu ve kökü
>20 gr Akkuş yaprağı

Gökçek Deri (deri iltihaplanması) çayı;
>20 gr Papatya çiçeği
>20 gr Sinirli yara otu
>20 gr Pıtrak kökü
>20 gr Labada otu
>20 gr Menekşe otu

Gökçek Sinüzit çay;
>22,5 gr Mine otu
>22,5 gr Mürver çiçeği
>22,5 gr Labada otu
>22,5 gr Çuha çiçeği
>10 gr Çentiyan kökü

Gökçek Sinüzit çay;
>22,5 gr Mürver çiçeği
>22,5 gr Çuha çiçeği
>22,5 gr Labada otu
>22,5 gr Kekik otu
>10 gr Çentiyan kökü

Yan tesirleri: Aşırı oranda salatası yenirse böbreklere zarar verebilir ve ishal, kusma, yutkunma rahatsızlıkları ve idrar tutamama gibi rahatsız-lıklara sebep olabilir. Bu nedenle haşlandıktan sonra suyu dökülür ve sonra yenirse pek zararı dokunmaz.

Çok Yıllık | 0,3-0,8m | 4-8 Aylar | Ça,Na,Ho | Kökü | Hafif Zehirli

B) Ebelik, Krauser Ampfer Ramex crispus L.
Kıvırcık Labada
Kıvırcık Kuzu kulağı

Familyası: Karabuğdaygillerden, Knöterichgewâchse, Polyyona ceae

Drugları: Ebelik kökü; Rumicis crispusae radix 
Ebelik kökü çay, tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır.

Botanik: Kökleri odunsu havucu andırır şekilde, dışı esmerimsi kırmızı renktedir. Yaprakları uzun mızrak şeklinde, kenarları dalgalı, alt yaprakları uzun saplı ve üst yaprakları kısa saplıdır. Çiçekleri daha sıkça önce yeşilimsi,sonra esmer ve sonra kırmızımsı renktedir.

Hasat zamanı: Nisan ve Mayıs ayında veya Ağustos ve Ekim aylarında kökleri sökülür yıkanır, temizlenir, kurutulur ve kaldırılarak muhafaza edilir. 

Birleşimi: Birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
1) Anthrachinon türevleri; %2-4 Emodin, Emodinmonomethyâther, Chrysophanol, Aleo-Emodin, Oxymetyhlanthrachinon ve Nepodin içerir. 
2) Ayrıca Tanin, Oksalat, Eterik yağı, Reçine, Şeker ve Phytosterol içerir.

Tesir şekli: Antiseptik, antibakteriyel, iltihapları önleyici, yaraları iyileş-tirici bağırsakları çalıştırıcı, kan temizleyici, safra söktürücü, idrar arttırıcı ve hafif peklik yapıcı özelliklere sahiptir.

Kullanılması: Halk arasında Ebelik kökünden elde edilen çay, tentür ve natürel ilaçlar başta nefes yolları rahatsızlıklarına karşı kullanılırlar. Bu rahatsızlıkların başında; tahrişli, gıdıklayıcı, yakıcı, kramplı öksürük, bron¬-şit ve astım ile yutak ve boğaz rahatsızlıkları, müzmin üşütme rahatsızlıkları, deri hastalıkları, ishal ve eklem ağrılarına karşı kullanılır. La¬badanın otu yani yaprak, çiçek ve sürgünleri kullanılırken Ebeliğin sadece kökü kullanılır. 

Çayı: İki kahve kaşığı ince kıyılmış Ebelik kökü demliğe konur ve üzerine 300-500 ml kaynar su ilave edilir. 5-10 dk demlenmeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları;

Gökçek Sinüzit çayı;
>22,5 gr Mine çiçek otu
>22,5 gr Ebelik kökü
>22,5 gr Mürver çiçeği
>22,5 gr Çuha çiçeği
>10 gr Çentiyan kökü

Gökçek Öksürük çayı;
>20 gr Ebelik kökü
>20 gr Kekik otu
>15 gr Calba çiçeği
>15 gr Ebem gömeci çiçeği
>30 gr Hatmi kökü

Homeopati’de: Ebelik kökü söküldükten sonra yıkanır, ince kıyılır ve 50 gr’ı bir şişeye konur ve de üzerine %70’lik Alkol (Etanol) ilave edilir. Şişe güneş ışınlarından uzakta muhafaza edilir ve iki günde bir çalkalanır ve de 4-6 hafta sonra süzülerek Homeopati’de <<Rumex>> adı ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-4 defa 10-15 damla 4-6 hafta süreyle alınır. Yukarıdaki çay harmanlarından da aynı oranda ve şekilde tentürlerde hazırlanabilir.

Hastalığın belirtisi (semptom): Boğazda gıdıklanırmış gibi bir his, ağrılı kuru ve uzun süren öksürük, balgam az ve katı, soğuk havada ve soğuk rüzgarda ağrılar artar, gece yatarken nefes daralması ve astım nö¬betleri artar, kalkan bezinin civarında yumru varmış hissi gibi haller var ise <<Rumex>> gerekir.

Yan tesirleri: Tarife uyulduğunda bilinen bir yan tesiri yoktur. Şayet tarife uyulmaz ve fazla miktarda alınır ise kalp ve böbreklere zarar vere-bilir. Tansiyonu düşürebilir ve de deride kaşıntı, mide ağrılarına sebep olabilir.