Limon, Zitrone, Citrus Limon

 LİMON

Ağaç | 3-5m | 3-9 Aylar | Ar,Ho,Na | Kabuk, Çiçek ve Meyvesi

Limon, Zitrone, Citrus Limon L.

Familyası: Sedefotugillerden, Rautengewâchse, Rutaceae 

Drugları: L.Meyve kabuğu: Citri fructus cortex
L.Meyve kabuk esansı: Citri aetheroleum 
L.Meyve kabuk tentürü: Citriu limon tinctura 
Limon kabuğunun soğuk baskı ile sıkılması ile Eter yağı (Uçucu yağ=esansı) elde edilir veya nadiren de olsa kabuklarının tentürü yapılır.

Giriş: Asıl vatanının Hindistan olduğu tahmin edilen Limon önce Akdeniz havzasında yetiştirilmeye başlanmış ve sonra Güney Afrika, Güney Amerika. Kuzey Amerika, Avustralya ve dünyanın diğer ülkelerinde ye¬tiş-tirilmeye başlanmıştır. Sedefotugillerin bir alt kolu olan turunçgillerden olan Limonun oldukça çok alt türü mevcuttur. Bizi ilgilendiren, en yoğun olarak kullanılan Citrus Limon türüdür. 

Botanik: Boyu 3-5 cm boyunda da küçük ve kışın yapraklarını dökme¬yen bir ağaç olup genellikle tropik ve subtropik iklimlerde yetişir. Yaprakları 10-15 cm uzunluğunda 5-10 cm eninde eliptik şekilde kenarları çok hafif dişli veya kertikli, uca doğru sivrilen derimsi sertlikte, üst yüzeyi koyu ve alt yüzeyi açık yeşil renktedir. Çiçeklerinin beş adet beyaz renkte, dil şeklinde üzeri çizgili taç yaprakları vardır. Taç yaprakları kavrayan kupa yaprakları yeşilimsi mor veya leylaki renkte olabilir ve göbekte 15-20 adet sarımsı başlı beyaz saplı döllenme tozlukları ile ortada topuz başlı bir iğnesi bulunur. Meyvesi 7-14 cm uzunluğunda 5-10 cm çapında oval (eliptik) veya yumurta şeklinde, yüzeyi bazen pür¬tüklü bazen parlak, sarı veya altın sarısı renkte olup içi sulu beyazımsı sarı ve 10-20 adet küçük sarımsı beyaz çekirdekler içerir.

Yetiştirilmesi: Evlerde süs bitkisi olarak yetiştirmek sağlık açısından çok faydalıdır. Çünkü eve güzel koku verir. Kışın sert olan bölgelerde oturma odasına alınır ve yazın balkona çıkarılır. Ev kadınlarının yetiş¬tirdiği birçok süs bitkisinin zehirli olması ve başta alerji olmak üzere çeşitli hastalıklara sebep olduğu görülürse limonun değeri de anlaşılır.

Hasat zamanı: Limon kabuklarının iç yüzeyindeki beyazımsı pamuksu kısım soyularak atılır ve sarımsı veya altın sarısı dış kısmı suda bir ıslatıldıktan sonra soğuk baskı ile sıkılarak Uçucu yağı (Eter yağı=esansı) elde edilir. Soğuk baskı ile elde edilen Limon yağı en kaliteli olanıdır. Su buharı ile damıtılan (destilasyon) Limon yağı ise ikinci kalitedir.

Birleşimi: Limon meyve dış kabuğunun birleşimindeki en önemli mad-deler şunlardır (olgunlaşmamış Limonun kabukları daha çok Eter yağı içerir);
a) Eter yağı türevleri %0,3-1,5 arasında olup en önemlileri; Limonen %90, Citral %4-5, Citronellal, α-Terpineol, Linalilasetat ve Geranilasetat
b) Flavonitler; Hesperidin, Diosmin ve Quercetin
c) Ayrıca Kumarin türevleri, acı maddeler, Tanin içerir. 
Meyvesinde Sitrik asit (Limon asidi), C-vitamini (Kuşburnu bak.), Pektin, Şekerler ve organik asitler içerir.

Tesir şekli: Antiseptik (mikropları öldürücü), iltihapları önleyici, tasni¬yon düşürücü, hafızayı kuvvetlendirici, Konsantrasyonu arttırıcı, vücuda canlılık ve tazelik verici ayrıca uyarıcıdır. 

Araştırmalar: 
1) Kendi tecrübem; Bir iş arkadaşımla konuşurken dişetlerinin sık sık ka-nadığından ve morlaştığından bahsetti. Ben ona, narenciye yiyip yemediğini sordum. O da narenciye ile pek arasının olmadığını söyle¬di. Moraran dişetlerinin narenciye yemekle geçebileceğini söyledim. Onu bir ay sonra gördüğümde dişeti kanamasının geçtiğinden ve mor-lukların azaldığından sevinçle bahsetti.
2) 09/23/1994’de yakalandığım gribe karşı çaya bir yemek kaşığı bal ve limon suyu sıkarak bunu günde 3-4 defa tekrar ettim. Bu iyi bir terleme sağlıyor. 
3) Florida’da Üniversitede yapılan bir araştırmada günde düzenli olarak Limon alanların kanındaki kolesterolün düştüğünü tespit etmişlerdir. (NH.11.99.682)
4) Pektinin pankreası güçlendirdiği, bağırsak kanserini %50 oranında önlediği ve bileşimindeki Quercetin in antihistaminik yani alerjiyi önleyici olduğu belirtilmektedir. (NH.11.99.682) fakat alerjiye karşı çörek otu daha etkilidir. 
5) M.Şamil (3,5 yaşında) kreşte mide-bağırsak gribine yakalandı. Sü¬rekli ne yer ve içerse kusuyordu ve aynı zamanda ishaldi. Hiçbir ilaç fayda etmeyince Limon kabuğu Nane yaprağından çay yaptım ve çocuk içti. Durumu düzeldi (01/10/2000). Bana göre İpeka kökünden elde edilen tentürde aynı şekilde etki eder.
6) Sürekli yorgun olduğunu söyleyen arkadaşıma Limonlu çay (kabuğu ile birlikte) içmesini tavsiye ettim ve o Limonlu çaydan sonra üzerindeki yorgunluğu attığını söyledi.(eylül 2000)
7) Üzerimdeki yorgunluk, üşüme ve baş ağrısını bir haftadır ne yapsam atlatamadım. Bunun üzerine Limonlu çayı (Limon kabuğu ile birlikte kullanmak daha netice verir.)içtim ve hemen etkisini gösterdi. Yor-gunluktan kurtuldum fakat başım ve yüzümün ateş gibi yanması ve ayaklarımın donuyormuş gibi üşümesine faydası olmadı (07/11/2000 Şekerci otuna ve Adaçayına bak.)
8) Ev doktoruma gittim (04/04/2002) ve alerjik astıma karşı ilaçlar yazdı. Tansiyonumu da ölçen doktor bunun 108’e 104 olduğunu ve nabızında 105 olduğunu söyledi. Akşam 1 litre Adaçayı hazırladım ve 1 Limonu (kabuğu ile) ince ince dilimledikten içine kattım ve bu çaydan içtim. Birgün sonra eczaneye gittiğimde tansiyonumu tekrar ölçtürdüm ve 146’ya 90 olduğunu ve nabızında 91 olduğunu söyledi. Böylece birgünde rahat bir nefes aldım. 
9) Limon kabuğunun çayı bağırsak mantar ve bakterilerini etkisiz hale getirir (15/04/2002) bu benim kendi tecrübemdir. Takriben 1 hafta Limon çayı (suyu ve dış kabuğu) içtim ve dilimin üzerindeki beyaz tabaka kayboldu fakat buna karşı Rizol (hint baklası) daha etkilidir. Dil üzerindeki beyaz tabaka mide ve bağırsaklar olmak üzere vücuda iltihapların yayıldığını gösterir (Antliz diagnostik). Ağız kurumasına karşı Limon suyu veya çayı içilirse tükürük salgısı artar(23/01/2003).
10) 23/10/2002’de üşütme, grip, boğaz iltihabı, bademcik iltihabı (tonsilit), kemik sızlaması ve ayaklarımda buz gibi üşüme sonucu iki takım antrenman elbisesi iki çift çorap giymeme rağmen üşüyordum. Bunun üzerine iki Limonu köşeli (üçgen şeklinde) 10-12 parçaya kestikten, suyunu termosa sıktıktan sonra Limon köşelerini de termosa koyup üzerine 1 litre kaynar su ilave ettim (buna bal ve Papatya çiçeği katılırsa etkisi artar) ve hergün yenileyerek iki gün içtim ve üçüncü gün bütün rahatsızlıklarım geçti. Buna rağmen bademcik şişliği ve iltihaplarının tamamen iyileşmesi için 7-10 gün bu çaya devam edilmelidir. Burada esas etkili olan Limon kabuğundaki Eter yağlarıdır. Limon suyu da ikinci dereceden etkilidir. Yan tesiri 3-4 gün içildikten sonra uyku azalır ve sık sık uyanma hasıl olur. Uyku rahatsızlıklarına karşı Nane, Oğul otu, Kılıç otu, Lavanta veya Çarkı¬felek otu ile içilmelidir. 

Limon sirkesi: 5-6 Limonun dış kabuğu soyulur (beyaz etli kısmı ayırmak gerekir) ve bir şişeye konur. Limonlar sıkılır, suları iyice ilave edilir ve üzerine 750 ml üzüm sirkesi (veya elma sirkesi) doldurulur. 50-60˚’ye kadar hafif ısıtılır ve oda sıcaklığında bekletilir. İki günde bir çalkalanır. Bu süre sonunda nesne süzülerek Limon sirkesi elde edilir. Bu sirke başta üşütme hastalıklarına karşı kullanılır. Bu sirkeden 1-2 yemek kaşığı yarım bardak su ile alınır ve buna 3-6 hafta süreyle devam edilir ve günde 3-7 defa tekrarlanır. Bunu yılda iki defa ilkbahar ve sonbahar da tekrarlamak vücudun direncini arttırır. Bu Limon sirkesi salata ve çorbalara da katılırsa güzel bir tat verir. Limon sirkesi üzüm ve elma sirkesine tercih edilir. 

Çayı: Bir Limon ince dilimlenir (kabuğu ile birlikte), bir termosa konur ve üzerine 1 litre kaynar su ilave edilir ve 10-15 dakika demlenmeye bıra¬k-tıktan sonra içilir. İçilen her bardağa iki kahve kaşığı bal katılırsa daha iyi terletir. Limon çayı çok içilirse sık sık uyanma ve uyuyamama görülür. 

Terlemek için çay;
>40 gr Ihlamur çiçeği
>30 gr Papatya çiçeği
>30 gr Mürver çiçeği

Bu karışımdan yapılan çaya iki kahve kaşığı bal ve yarım limon sıkılarak(kabuğu da katılır) içilirse iyi bir terleme hasıl olur. Bu çaylar bulunamaz ise sade siyah çayda olabilir. 

Kullanılması: 
a) Araştırmalara göre Limon dış kabuğu çayı veya kabuğundan elde edilen Limon Eter yağı (esansı=uçucu yağı) başta üşütme, grip, öksürük, alerji, lipid, trigliserit, kolesterol, immün zafiyeti, derman¬sız-lık, yorgunluk, ağız kuruluğu, ağız içi, dişeti, yutak ve bademcik ilti-haplanmasına, yüksek tansiyon ve bağırsak bakteri ve mantar¬larına karşı kullanılır. Konsantrasyonu ve hafızayı güçlendirir. 
b) Soğuk baskı ile elde edilen Limon eter yağı genellikle Aroma teda¬vi¬sin-de ağız, dişeti, yutak ve bademcik iltihapları, bronşit, Konsantrasyon zafiyeti, grip, öksürük, dermansızlık, yorgunluk ve immün zafiyetine karşı kullanılır.
c) E.Ginter, F.Kubel, J.Vozar ve P.Bobek’in 1979 yılında yaptıkları bir araştırmada C-vitamini ve Pektinin kandaki kolesterolü düşürdüğünü tespit etmişlerdir. C-vitamini 7α-hidroksikolesterola, 7α-hidro¬koles-teroda safra asidine dönüşür. Yani kolesterol oranı azalır. Normal olarak safra asidi de kolesterole dönüşür. Fakat pektin harici koles-terolün (Exogen Cholesterin) absorbesini bu iki ve de safra asidi ile birleştirerek dışkı ile dışarı atılmasını sağlar, bu üçtür. Böylece C-vitamini ve pektin kolesterolü düşürür. O halde her ikisi de Limonda olduğuna göre her gün bir tane Limon iyi gelir.
Aroma konisi veya Aroma lambası ve yahut da bir bardak suya 15-20 damla Limon yağı damlatılırsa eve güzel bir koku yayılır. Süpürge makinesi ile evi süpürürken filtreden mikrop ve bakteriler dışarı çıkar. Buna karşı filtre üzerine 3-5 damla esans damlatılırsa mikroplar ölür.

Yan tesirleri: Bilinen bir yan tesiri yoktur, şayet uzun süre ve de yük¬sek dozda çayı içilirse uyku azalır ve sık sık uyanma hasıl olur (05/11/2002 ben)