Lobelya, Lobelie, Lobelia inflata

LOBELYA

Bir Yıllık | 7-9m | Ho,Na | Otu | Zehirli

Lobelya, Lobelie, Lobelia inflata
Kızılderili Tütünü 
Şikin Lobelya

Familyası: Lobelyagillerden,Lobeliengewaechse, Lobeliaceae

Drugları: Lobelya otu: Lobeliae herba
Lobelya tentürü: Lobelia inflata
Lobelya otu tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır, fakat asla çayı içilmez. Çünkü zehirlidir.

Giriş: Asıl vatanı kuzey Amerika’nın doğu kısmı olup günümüzde Alman-ya, Fransa, İngiltere, Polonya, Türkistan ve Türkiye gibi ülkelerde yetiştirilmektedir. Diğer ülkelerde tıbbi maksatla ve sis bitkisi olarak ye-tiştirilirken Türkiye ve Türkistan’da sadece süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Lobelyanın bilinen 250 türü mevcuttur ve bunlardan şişkin lobelya: ’’lobellia inflata’’ en çok kullanılan türüdür. Bu nedenle bu tür üzerinde duracağız. İnflata şişkin anlamına gelir, bu türün çiçekleri solduktan sonra meyve kapsülleri şişer, bu nedenle bu isimle anılır. Bunun haricinde kırmızı lobelya: ’’lobelia purpurea (lobelia cardinalis)’’, mavi lobelia: ’’lobelia syphilitica (lobelia cardinalis)’’, beyaz lobelya: ’’lobelia album’’ ve Çin lobeyası: ’’lobelia chinensis’i’’ sayabiliriz.

Botanik: Lobelya 30-70 cm boyunda bir yıllık dikine yükselen ve çatal-laşmayan gövdesi hafif tüylü, açık yeşil ve dört köşeli bir bitkidir. Yap-rakları 4-7 cm uzunluğunda 2-5 cm eninde oval (eliptik) şekilde, kenar¬ları hafif kertikli, üstü koyu, altı açık yeşil renkte, tüylü ve kısa saplı ve de gövdeye değişken sıra ile dizilmiştir. Çiçekleri esmerimsi yeşil renkte ve çan şeklindeki kupa yaprakları vardır ve taç yaprakları kav¬ranmıştır. Taç yaprakları diğerlerinden farklı olarak daha küçük pem¬bemsi beyaz veya mavimsi beyaz renkte gerisi boru uç kısmı ise loplu¬dur. Taç yaprakları iki dudaklı olup üst dudakta iki, alt dudakta üç lop bulunur. Çiçekleri solduktan sonra kupa yaprakları kapanarak şişer ve içi iki bölümlü küçük tohumlu meyve kapsülleri oluşur ve bu meyveleri 0,5-1 cm büyüklüğündedir.

Yetiştirilmesi: Türkiye’nin hemen her bölgesinde rahatlıkla yetiştirile¬bilir.

Hasat zamanı: Hazirandan Ekime kadar toplanabilir, fakat en uygun toplanma zamanı Eylülde çiçeklerini döküp meyveye dönüşmeye başladığı andır. Tentür yapmak için bitki yerden 5-10 cm yukarıdan kesilir ve taze olarak işlenir. Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutla¬ka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kuru-tulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşimi: Birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Piperidin-Alkaloit türevleri %0,3-0,6 arasında olup en önemlileri; Lobelin, Lobelanin, Lobelanidin, Isolobelin (Izolobelin), Lobelidin ve Isolobinin’i sayabilir bunların haricinde 20 alkaloit daha mevcuttur. 
b) Lobelinasit, Chelidonikasit, Eter yağları, Reçine, Zamk ve Tanin ve Flavonitler içerir.

Tesir şekli: Antiasmatik (astıma karşı), balgam söktürücü, kramp çözü-cü, terletici, nefes alış verişlerini düzenleyici, sinirleri kuvvetlendirici, teskin edici ve kusturucudur. 

Araştırmalar: 
1) VOISIN ve MEZGER hastalar üzerinde yaptıkları araştırmalarda Lobelya tentürünün astıma karşı en etkili bitkilerden biri olduğunu ispatlamıilardır (LBH.II.803).
2) WIELAND Lobelya’nın bileşimindeki Lobelinin etki şeklini ve özelliklerini belgelemiştir. Buna göre Lobelya balgam sökücü, nefes alış verişlerini düzenleyici ve de iyi bir astım ilacı olduğunu DRF 42 ve 43 No’lu reçetelerle belgelemiştir (Age).
Bu araştırmalar çok eski ve yetersizdir, bu nedenle yeni ve modern an-lamda klinik araştırmalarına ihtiyaç vardır. Bu konuda mesela Çuha kökü ve Duvar sarmaşık ve de Kekik ile yeterince araştırma yapılmıştır ve de etkileri ispatlanmıştır. 

Kullanılması: 
a) Homeopati’de korku, nefes darlığı, astım, bronşit, akciğer iltihabı, zatüre, emfizem,sinüzit,trigeminus nevralji, yüz felci, bulantı, kusma hissi ve bağımlılık rahatsızlıklarına (alkol ve sigara içme gibi) karşı kullanılır. 
b) Halk arasında; eskiden Kızılderililer tarafından astıma karşı kullanılan Lobelya yapılan araştırmalarda bu etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Fakat yinede bu araştırmalar modern klinik araştırmaları de¬ğil¬dir. Ayrıca bronşit, boğmaca, kramplı öksürük, kuru öksürük gibi rahatsızlıklara karşı kullanılır.

Açıklama: Lobelya’nın etkisi fakat etki süresi kısadır. Eskiden astım, koma, dumandan boğulma ve narkoz zehirlenmesine karşı damardan (0,1 gr) iğnesi yapılarak hastalar kurtarılmıştır. Günümüzde bu tür ra¬hat-sızlıklara karşı başka kimyasal ilaçlar kullanılmaktadır. Eskiden Kızılderililer tarafından astıma karşı tütün gibi sarılarak sigarası içilmiştir. Lobelya’nın birleşimindeki Lonbelin tütünün birleşimindeki nikotine çok benzer , bu nedenle sigara içenler Lobelya’yı sigara gibi içerlerse kişiye tiksinti verir. Sigara bırakmak için Lobelya yaprakları sigara gibi içilebilir fakat dikkat edilmelidir ve fazla içilmemelidir.

Çayı: Lobelya’nın çayı içilmez, zira oldukça zehirlidir.

Homeopati’de: Taze Lobelya otundan 50 gr ince doğrandıktan sonra bir şişeye konur ve üzerine 500 ml %70’lik alkol ilave edilir. Şişe iki günde bir çalkalanır. Güneş ışınlarından uzakta 4-6 hafta muhafaza edilir ve bu süre sonunda süzülerek Homeopati’de <<Lobelia inflata>> ismi ile anılan bir tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-4 defa 10-15 damla 6-8 hafta süreyle alınır.

Hastalığın belirtisi (semptom): 
1) Astım, mide rahatsızlığı ile bağlantılı
2) Hemen alınganlık gösterme
3) Oldukça çok korkuları olan
4) Soğukta ve aşırı çalışmakta astımı azıyorsa 
5) Kapı veya pencere açılınca rüzgarın cereyanına karşı aşırı duyarlılık gösteriyorsa
6) Nefes darlığı nedeni ile ölüm korkusu içinde ise 
7) Göğsü daralıyorsa o zaman Lobelya gerekir.

Yan tesirleri: Tarife uyulmadığında zehirlenmelere sebep olabilir. Şayet tentürü ve natürel ilacı bulunamaz ise ½ kahve kaşığı (1-2 gr) 250-300 ml kaynar su ile haşlanır ve demi gün boyunca yudum yudum içilir. Bir günde bir bardaktan fazla içilmez.

B) Kırmızı Lobelya, Rote Lobelie, Lobelia Purpurea
Şişkin Lobelya’ya göre büyük, geniş yapr5aklı, büyük kırmızı çiçekli bir tür olup birleşiminde Lobelin bulunmaz.

C) Mavi Lobelya, Blaue Lobelie, Lobelia syphilitica 
Çiçeklerinin mavi olması nedeni ile Mavi Lobelya diye anılır ve yaprakları büyük 1 mm boyunda bir tür olup köklerinin eskiden frengi hastalığına kullanılması nedeni ile syphilitica diye anılır. Birleşimindeki maddeler şiş¬kin Lobelya’ya benzemez, bu nedenle aynı maksatla kullanılamaz.

D) Beyaz Lobelya, Weiβe Lobelie, Lobelia album 
Çiçeklerinin beyaz renkte olması nedeni ile Beyaz Lobelya diye anılır ve kırmızı mavi Lobelya gibi büyük bir türdür. Bu üç tür genellikle süs bitkisi olarak yetiştirilir ve tıbbi olarak ek kullanılmaz.