Nergis, Narzisse, Narcissus pseudonarcissus

NERGİS

Çok Yıllık | 0,2-0,5m | 3-5 Aylar | Ho,Na | Kökü | Zehirli

Nergis, Narzisse, Narcissus pseudonarcissus
Zerrin
Mart çanı
Yalancı nergis
Boru nergisi
Trompet nergis
Yabani zerrin
Mart yıldızı
Zurna nergisi

Familyası: Nergisgillerden, Narzissengewâchse, Amaryllidaceae

Drugları: Nergis soğanı; Narcissi bulbuls
Nergis çiçeği; Narcissi flos 
Nergis soğanından Homeopati’de tentür ve çiçekleri de Aroma tedavisi esansı (eterik yağı) kullanılır. 

Giriş: Nergisgillerin bilinen takriben 20 türü mevcuttur ve bunlardan en yaygın olarak kullanılan Boru, Trompet, Yalancı ve Yabani nergis, Mart çanı, Yabani zerrin, Mart yıldızı ve Zurna nergisi isimleri ile anılan ve Latince adı Narcissus pseudonarcissus olan türdür. Bunun haricinde çok az da olsa Hakiki nergis; Narcissus angustifolius, Beyaz nergis; Narcissus Poeticus ve Topbaş nergis; Narcissus tazetta’da kullanıl¬mak¬tadır. Narcissus kendini beğenmiş ve pseudonarcissus yalancı nergis anlamlarına gelir. Zira eskiden Beyaz nergisle Hakiki nergis gerçek nergis sayılmaktaydı. Nergisin M.Ö kullanıldığı bilinmektedir. Fakat za¬manla unutulmuştur. İngiltere ve ABD’de yapılan son araştırmalarda ye¬ni¬den önem kazanmıştır. Sefa çiçeği; Calendula officinalis’de bazı ki¬tap¬larda yanlışlıkla nergis diye adlandırılmaktadır. Sefa çiçeğinin ner¬gisle hiçbir yakınlığı yoktur. vatanının muhtemelen Balkanlar ve Türki¬ye’nin batısı olduğu ve buradan dünyanın diğer ülkelerine yayıldığı tah¬min edilmektedir.

Botanik: Kökleri aynı soğana benzediğinden bazen yanlışlıkla yenmekte ve zehirlenmelere neden olmaktadır. Yaprakları direkt olarak soğandan çıkar. Uzun ince bir şerit şeklinde, mavimsi yeşil renktedir. Çiçeklerinin kupa yaprakları yoktur ve onun yerini yan taç yapraklar almıştır. Yan taç yaprakların oval sarımsı beyaz renkte ve 6 adettir ve ana taç yaprak bir çan veya zurna şeklinde koyu sarı renkli, ucu dalgalı, ortada bir adet döllenme tozluğu bulunur. 

Yetiştirilmesi: Vatanının Türkiye olması nedeni ile Türkiye’nin hemen her yöresinde rahatlıkla yetişir ve aynı lalede olduğu gibi soğanları ekilerek yetiştirilir.

Hasat zamanı: Mart’tan Haziran’a kadar kökleri sökülerek yıkanır, so-yulur ve kurutulur, eğer tentürü yapılacak ise taze olarak işlenir. Çiçekleri Mart-Mayıs aylarında toplanarak su buharı ile destilasyonu yapılır ve eterik yağı elde edilir. 

Birleşimi: Kökünün birleşimindeki en önemli maddeler;
a) Alkaloitler %0,15-0,2 arasında olup en önemlileri; Lycorin (=galanthidin=narcissin), Hömanthamin (=natalensin), Galanthamin, Galanthin, Lycorenin, Homolycorin, Narcissidin, Magnarcin, narcissamin ve Fiancin en önemlileridir.
b) Chelidonasit %2 oranında ve az miktarda Glutaminasit içerir.

Tesir şekli: Kramp çözücü, göğüs yumuşatıcı, balgam söktürücü, müshil yapıcı, ateş düşürücü ve sinirleri uyarıcıdır. 

Araştırmalar: 
1) İngiltere’de ve ABD’de yapılan araştırmalarda nergis kökünün Galanthamin içerdiği bu maddenin bir Enzimin çoğalmasını önlediği ispatlanmıştır.(ZP.3.95.256, ZP.3.98.165, PR.3.95.4) 
2) Gordon Willcock ve ekibi Denent (erken bunama=Alzheimer hastalığı) rahatsızlığı olan 653 hasta üzerinde nergis soğanından elde edilen Galanthamin ile tedavi denemesi yapmışlar ve hastaların bu bitkisel ilaçla da kısa sürede daha iyi oldukları (kimyasal ilaca göre) ve de yan tesirinin olmadığı gözlemlenmiştir. (ZP.2.01.62)

Açıklama: Galanthamin enzim, beyin hücreleri arasında haber alış veri¬şi¬ni sağlayan Acetylkolin’i (Asetil kolin) azalttığı ve neticede yaşlılarda erken bunama (Dement=Alzheimer hastalığı) unutkanlık, hafıza kaybı ve hafıza zafiyeti gibi haller ortaya çıkmaktadır. Beynin yeterince beslenmemesinin bir sebebi de beyin damarlarının sertleşmesi (cerebral skleroz) hayvansal gıda (et ve et mamülleri, peynir çeşitleri, yumurta ve yumurta ürünleri)’yı çok alanlarda görülmektedir. Buna psikolojik rahat¬sızlıklarda; korku, depresyon, saldırganlık, sinirlilik ve ilgisizlik gibi hallerde eklenince beyin hücreleri ölerek bunama (Alzheimer hasta¬lığı=Denent) hasıl olmaktadır. Nergis kökünün içerdiği galanthamin asetilkolin’i azaltan enzimi durdurarak dolaylı olarak bunamanın iler¬lemesini sağlamaktadır. Günümüzde 1,3 milyon Alman’ın Denet (buna¬ma= Alzheimer hastalığı) yakalandığı ve bu sayının 15 yıl sonra %30 artacağı tahmin edilmektedir (PR.3.95.4, ZP.3.95.256 ve ZP.3.98.165)

Kullanılması: 
a) Araştırmalara göre nergis soğanından elde edilen galanthamin’in denent hastalığına karşı kullanılır.
b) Aroma tedavisinde; Nergis yağı baş ağrısı ve saraya karşı kullanılır.
c) Halk arasında nezle, bronşit, boğmaca ve astıma karşı kullanılır.

Çayı: 
a) Nergis kökünün zehirli olması nedeni ile kullanılması oldukça risklidir. Bu nedenle tarife uyulmalı ve fazla kullanılmamalıdır. Kurutularak toz haline getirilmiş nergis soğanından 0,5-1 gr bir demliğe konur. Üzerine 300-400 ml kaynar su ilave edilir ve bu dem sabah-öğle-akşam az az içilir.
b) Halk arasında 5-10 gr nergis soğanı süt içinde bir gün bekletildikten sonra çıkarılarak ezilir ve günde 4-5 defa penise sürülürse erkeklerde cinsel gücü arttırdığı iddia edilmektedir. Yalnız bu terkip uzun süre kullanılamaz. 2-3 günde bozulabilir. Tohumları ezilerek sirke ile karıştırılıp 6-8 saat bekletildikten sonra yüzdeki lekelere sürülürse iyi gelir. Çiçeklerinin ezilerek balla karıştırılıp yendiğinde mesane ve ra¬him ağrılarının iyileştirir. Soğanı rendelendikten sonra sirkeye yatırılır ve bu sirke ile baştaki saç kıran günde 4-5 defa ovalanırsa saç kıran yok olur.

AR: Nergis çiçeklerinin su buharı ile destilasyonu (damıtılarak) ile eterik yağı elde edilir ve bu yağdan 1-21 damla günde 5-6 defa koklanırsa baş ağrılarını ve sarayı iyileştirdiği söylenmektedir. Peygamber Efendimiz (s.a.v); “Nergis çiçeğini koklayınız; o sizi delilikten, barastan ve cüzam-dan korur” buyurmuşlardır. Bugünde erken bunamaya karşı nergis soğa-nın¬dan ilaç yapma caba ve araştırmaları devam etmektedir. Türkiye’de nergis esansı diye ilgisi olmayan başka esanslarda satılmaktadır. Bu nedenle dikkat etmek gerekir. 

Homeopati’de: Nergis soğanından 50 gr yıkanır, soyulur, rendelenir ve bir şişeye konduktan sonra üzerine 500 ml %70’lik alkol ilave edilir. Bu şişe iki günde bir çalkalanır ve güneş ışınlarından uzakta muhafaza edilir takriben 4-6 hafta sonra süzülerek homeopatide <<Narcissus pseudonarcissus>> ismi ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 4-5 defa 10-15 damla alınır başta erken bunama, öksürük, bronşit,boğmaca ve astıma karşı kullanılır.

Hastalığın belirtisi (Semptom):
1) Göz bebeklerinin büyümesi 
2) Öksürürken baygınlık hali
3) Aşırı Sütrü salgılama
4) İshal ve sol böğürde ağrı
5) Halsizlik, Dermansızlık vb.

Yan tesirleri: Zehirli olması nedeni ile dikkatle kullanılmalıdır. Şayet zehirlenme olursa tıbbi kömür yutulur, sıcak çay içirilir ve hastanın kusması sağlanır ve en yakın sağlık kurumuna götürülür.