Patates, Kartoffel, Solanum tuberosum

PATATES

Bir-Çok Yıllık | 0,4-0,8m | 6-8 Aylar | Yumrusu

Patates, Kartoffel, Solanum tuberosum
Kumpir

Familyası: Patlıcangillerden, Nachtschatengewaechse, Solanaceae

Drugları: Patates nişastası: Amylum salani
Patates nişastası ilaç yapımında kullanılır, çiğ patates suyu içilir. 

Giriş: Asıl vatanı Güney Amerika’nın Şişli, Peru ve Bolivya gibi ülkeleri olan Patates Amerika’nın keşfinden sonra 1526’da Avrupa’ya getirilmiştir. Patatesin yayılması ancak 19. ve 20. yüzyılda olmuştur. Kızılderililer tarafından 600 çeşit patatesin yetiştirildiği ifade edilmektedir. Günümüzde kaynatıldığında dağılmayan sert Patates, serte yakın patates ve kaynatıldığında dağılan patatese ise unlu patates denir. Bunların haricinde oldukça çok alt türü mevcuttur. Latince ‘’solare’’ ağrı dinlen¬di¬rici ‘’tuberosum’’ ise yumru anlamına gelir ve Türkçe ağrı dindiren yumru diyebiliriz. Türkçe patates muhtemelen İspanyolca patatos’tan gelmek¬tedir. 

Botanik: Patates 40-80cm boyunda çok yıllık bir bitkidir ve gövdesi çatalı, köşeli ve de açık yeşil renklidir. Yaprakları değişik sıra ile dizilmiş kanat yapraklardan meydana gelir ve her kanat yaprakta büyük ve küçük iki tür yaprak bulunur. Yaprakları oval, kenarları dalgalı, hafif buruşuk, koyu yeşil renkli ve derin damarlıdır. Çiçekleri genellikle beyaz, nadiren hafif morumsu beyaz veya hafif leylaki beyaz renkteki taç yapraklara sahiptir. Taç yaprakların 2/3 ‘si birleşik ve 1/3’ü ise uçlara doğru sivrilen beş loptan oluşur ve ortada altın sarısı renkte bir döllenme tozluğu bulunur. Kökleri saçak şeklindeki yan köklerle, yumru şeklindedir ve besin depolayan ana köklerden oluşur. 

Yetiştirilmesi: Günümüzde çok önemli bir besin maddesidir ve dünya¬nın birçok ülkesinde yetiştirilmektedir ve de Türkiye önemli miktarda patates yetiştiren bir bitkidir. 

Hasat zamanı: Patatesin türüne göre Temmuz, Ağustos ayları hatta bazı türleri Mayıs’ta dahi toplanarak kullanılabilir. 

Birleşiminde: Birleşimindeki maddeleri şöyle sıralayabiliriz;
a) Alkaloit türevlerinden % 0,01-0,05 oranında solanin içerir. Solanin meyvelerinde %1 çimlerinde % 0,5 oranında bulunur ve çok zehirlidir. Patates kaynatılınca suya geçer, pişirilince ise yapısı bozularak zararsız halle gelir. 
b) Yumruları % 10-30 arasında nişasta içerir ve bu nişasta polisakkaritlerden meydan gelir. 
c) Vitaminler: C, B1, B2, B6, H ve K Vitaminleri ve de provitamin A içerir.
d) Mineraller: Potasyum, fosfor, kalsiyum, sodyum, magnezyum, çinko ve selen içerir. 
e) Ayrıca: Protein, dextrinler, pentozlar, pektinler, kolin, asetilkolin içerir.
f) Hastalıklı patates zehirli risbitin içerir.

Araştırmalar: Modern anlamda klinik araştırması yapılmamıştır, fakat geriye dönük yapılan sorgulama ile patatesin Avrupa’ya gelmesi ile birlikte Avrupa’da çok yaygın olan skorbüt hemen hemen yok olmuştur. Bilindiği gibi skobüt C-Vitamini yetersizliğinden dolayı ortaya çıkan bir hastalıktır. Sebzeler pişirildiğinde birleşimindeki C-Vitaminin büyük bir kısmını kaybederken patateste bu kayıp çok az olmaktadır. Bu nedenle de C-Vitamin yetersizliği ortadan kakmaktadır ve buna bağlı olarak da skorbüt ortadan kalkar.
1)İkinci dünya savaşı sırasında çeşitli mide rahatsızlıkları olan Alman askerlerinden bazıları çiğ patates yemişler 2-3 günde rahatsızlıklarının azaldığı 8-10 günde tamamen iyileştiği askeri doktor Dr. Med. J. F. Magerl tarafından tespit edilmiştir. 
2)Kasım 1996 mide rahatsızlığından ev doktoruma gittim. Bana midemin fazla asit türettiğini (hiperasidite) belirterek bana talcid yazdı. Talcidi uzun süre kullanmama rağmen yemek saati yaklaştıkça midemdeki ağrı ve sancılar dayanılmaz bir hal alıyordu. Bunun üzerine J.Reinhard’ın “kadifemsi şifalı tedavi” kitabından istifade ederek 3-4 gün bol bol patates yedim ve rahatsızlıklarım yok oldu. (S.h.39)

Açıklama: Patatesin çiğ olarak yenmesi veya çiğ patates suyunun içilmesi daha etkilidir. Fakat hastalığın ağırlığına göre 7-10 gün patates yenmekle bu rahatsızlıklar (ağır değilse) iyileştirir. Çiğ patatesten birkaç tane sıkılarak günde 3 defa yemekten 20-30dk önce 50-100ml bir hafta süreyle içilebilir. Buna uzun süre devam etmek sakıncalıdır. Midesinden rahatsız olan bir şahıs 4-5 gün kaynattığı patatesin suyunu içer. Mide rahatsızlıklarından kurtulur fakat gözleri bozulur. Bu durumu fark eden Prof. Weiβ ona kaynatılmış patatesin suyunu içmemesini söyler ve has¬ta-nın gözleri bir hafta sonra düzelir. Kaynatılan patatesin birleşimindeki zehirli alkaloit solanin suya geçer, pişirilen patateste ise değişime uğrar ve zararsız hale gelir.

Tesir şekli: Ağrı dindirici, şişlikleri indirici, mide asidini yok edici özeliklere sahiptir.

Kullanılması: 
a) Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapıl-mamıştır. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Patates yerine göre daha etkili olan başka bitkiler kullanılmalıdır. 
b) Halk arasında kullanma şeklini ele alacağız. Patates başta: Mide-ba-ğırsak rahatsızlıklarından; hiperasidite (mide asidinin aşırı salgılan-ması), ekşime, yanma ve hafif gastrite karşı kullanılır. 
c) Dahilen araştırmalara göre patates başta mide-bağırsak rahatsızlık-larına, hiperasidite (mide asidinin çokluğu), ekşime, yanma ve hafif gastrit başlangıcına karşı kullanılır. 
d) Haricen patatesler çiğ olarak rendelenir veya dilimlenerek eklem ağrıları, omuz, boyun ve bel ağrıları şişlikleri ve siyatiğe karşı sargısı yapılır. Yanma ve sıcak suyla haşlanma gibi hallerde de çiğ patates ren¬delenerek veya dilimlenerek ağrıyan, şişen ve kızaran yere ko-nursa iyi gelir. 

Homeopati’de: Homeopati’de patatesin yeşilimsi veya açık yeşil renk¬teki yuvarlak meyvelerinden 50gr doğranarak bir şişeye konur ve üzerine %70’lik 500ml alkol (etanol) ilave edilir. Şişe iki günde bir çalkalanır. 4-6hafta güneş ışınlarından uzakta muhafaza edildikten sonra süzülerek homeopati’de <<Solanum tuberosum>> ismi ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-4defa 15-20damla alınır. Bu tentür homeopatlar tarafından çok az kullanılmıştır ve Burnett karında patates ocağı gibi bir yığın kanserli uru ve de rahim urunu iyileştirmiştir. Bazı homeopatlar da baldır krampları, başparmak krampları, göz romatiz¬ması, baş ağrısı ve baş dönmesine karşı kullanmışlardır.

Hastalığın belirtileri (semptom):
1) Gözler derinde çökmüş gibi
2) Göz bebekleri genişler ve donuklaşır
3) Yüz ifadesi donuklaşır ve korkulu ifadeler verirse
4) Dili felçleşmiş gibi ve konuşmada zorlanırsa
5) Konuşurken dişler arasında tükürük yayarsa
6) Konuşurken kekelerse
Bu gibi hallerde patates meyve tentürü gerekir. 

Yan tesirleri: Patatesin meyveleri, yaprakları, çilenmiş filizleri ve yeşermiş patatesler zehirlidir ve bu nedenle yenmesi tehlikelidir. Çiğ patates dahi azda olsa zehirli alkaloit içerir. Bu nedenle çiğ patates ve çiğ patates suyu zehirlenmelere sebep olabilir. Bu nedenle uzun süre ve yüksek dozajda kullanmak zehirlenmelere neden olabilir. Sadece patatesle beslenmekte mahsurludur, bu gibi hallerde kişinin sinirleri