şahtere, Erdrauch, Famaria officinalis L.

ŞAHTERE

Bir Yıllık | 0,15-0,4m | 5-9 Aylar | Ça,Ho,Na | Otu

Şahtere, Erdrauch, Famaria officinalis L.
Safra otu, Şifalı Şahtere
Sarılık otu
Yer çiçeği, Tilki Kişnişi
Yer safrası, Tavuk Ayağı otu

Familyası; Gelincikgillerden, Mohngewâchse, Papaveraceae

Drugları; Şahtere otu: Fumariae herba
Şahtere otu çay, tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır.

Giriş; Şahterenin bilinen 50 türü mevcuttur ve bunlardan sadece Şifalı şahtere; Fumaria officinalis L. olarak bilinen tür tıbbi maksatla kullanılır. Bundan başka çok yaygın olarak yetişen Küçük çiçekli şahtere; F.parviflora, Soluk Şahtere; F.vaillantii, Sürünen Şahtere; F.schleicheri; Duvar şahteresi; F.muralis ve Sarmaşık şahtere; F.capreolata’yı saya-biliriz. Latince <<Fumus>> Yer kokusu anlamına gelir, Türkçede kişnişe benzediğinden, Tilki Kişnişi, safrayı iyileştirdiğinden Safra otu, Sarılığı iyileştirdiğinden sarılık otu diye de anılır. Tarihte M.Ö başta Safra ve Karaciğer rahatsızlıklarına karşı kullanılmış ve günümüzde yapılan araştırmalarda etkisi ispatlanmıştır. 

Botanik; Şahtere otu bir yıllık bir bitki olup 15-40cm boyunda dikine yük-selir, mavimsi yeşil renkte, çok çatallı ve dallarını taşıyamayacak yerlere doğru eğilir. 

Yaprakları; Ana yaprakları saplı üzerinde dizili yan yapraklardan oluşur ve geriden kanat yaprak görünümünü andırır. Çiçekleri sapların üst kısmında topluca bir arada salkım şeklinde bulunurlar. Kupası 2-3mm büyüklüğünde yumurta veya mızrak şeklinde mavimsi yeşil renkte, taçları borucuk şeklinde 5-10mm uzunluğunda pembe veya kan kırmızısı uç kısmı ise koyu kırmızıdır. Meyveleri küre şeklinde yeşil renkli 2-2,5mm çapında ve 3-4mm uzunluğunda bir sapı vardır. 

Yetiştirilmesi; Vatanı Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya’nın Türkiye, Horasan ve Türkistan bölgeleri olan bitki günümüzde Kuzey Amerika ve Avustralya’da da yetişmektedir. Bahçe veya tarlalara ekilen tohumları fazla bir bakıma gerek kalmadan gelişir.

Hasat Zamanı; Mayıstan Ekime kadar Şahtere otu toplanarak gölgede kurutulur ve kaldırılır, şayet tentürü yapılacak ise taze olarak işlenir. Maalesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlem-leri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutul-malıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğin¬den kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşimi; Birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz.
a) Alkoloitler %0,5-1,5 arasında olup en önemlileri; Protopin (=Fumarin), Fumaricin, (+)-Fumarilin, Fumaritin, Fumarofin, (-)-Scoulerin, Sinactin, Fumarophycin ve Cryotopin.
b) Organik asitler; Fumarasit (=Maleinasidi=Maleikasit), Kaffeeasit ve Chlorogenasit.
c) Flavonolglikozitler; Rutosid (Quercetin-3-rhamnosit), Quercetin-3,7-diglukozit, Quercetin-3-glukozit ve Kâmpferol-3-arabinozit’i sayabiliriz.
d) Ayrıca Müsilaj, Reçine, Tanin, Mineraller ve Vitaminler içerir.

Araştırmalar; Berlin Charite üniversitesi Deri hastalıkları kliniğinde Prof. Dr. W.Sterryinin gözetiminde ve 12 diğer Alman üniversitelerinin ortak çalışmaları sonucunda Şahtere birleşimindeki Fumarasidin Sedef has-talığına karşı etkili olduğu tespit edilmiştir. Özelliklede Fumar asitten elde edilen Fumarasitesterlerin daha etkili olduğu belirlenmiştir. (NH. 4.00.6) Bir başka araştırma alanı ise şahtere ekstresinden elde edilen Draje ile tedavi denemeleri yapılmış Safra kesesi, Safra yolları ve kara¬ciğer rahatsızlıkları olan hastaların iyileştiği görülmüştür. (TP.122) Bu araştırmalardan bazıları; 
1) 85 Karaciğer rahatsızlıkları; Safra yolları rahatsızlıkları ve safra taşı olan hastalar üzerinde W.Hunold ve ekibi Şahtere Drajesi ile yaptıkları Tedavi denemesinde %82 oranında başarı elde etmişlerdir. (Age)
2) L.Zaduwsky (1974) ve ekibi Safra akışı yetersizliği ve de fazlalığı olan 64 hasta üzerinde Şahtere drajesi ile tedavi denemesi yapılmış ve hastaların %75 oranında iyileştiği görülmüştür. (Age)
3) Safra yolları rahatsızlıkları olan 27 hasta üzerinde şahtere ekstresin-den elde edilen draje ile Zacharewics ve ekibi 1974’de (viyana) yap-tıkları tedavi denemesinde %81,5 oranında başarı elde etmişlerdir. (Age)
4) D. Widman ve ekibi 1980’de Şahtere drajesi ile yaptıkları Tedavi denemesinde safra yolları rahatsızlıkları ve safra kistleri olan 29 hasta tedavi edilmiştir. (Age)

Tesir Şekli; Safra yollarını açıcı, safra akışını düzenleyici, metabolizmayı düzenleyici, terletici, idrar artırıcı, mikropları öldürücü, tonik (Vücudu kuvvetlendirici) ve kanı temizleyici özelliklere sahiptir. 

Kullanılması;
a) Araştırmalara göre hem sedef hastalığına hem de safra kesesi, safra yolları iltihapları, taşları ve kistine karşı etkili safra akışını düzenle-yicidir. Bu özelliklerinin yanında karaciğer rahatsızlıklarına karşı da etkilidir.
b) Komisyon E 18.09.1986 tarih ve 173nolu Monografi bildirisine göre Şahtere otu başta Safra kesesi, safra yolları ve de mide bağırsak kramplarına karşı etkilidir.
c) Halk arasında başta safra kesesi ve safra yollarının krampları, ağrıları, iltihaplanması, tıkanması, fonksiyon bozuklukları, taş ve kistlerine karşı ve de karaciğer ve Safra kesesi ve safra yoları ra¬hat¬sızlıkları nedeni ile ortaya çıkan Deri hastalıklarından Ekzema, Akne, şişmanlık ve idrar yolları rahatsızlıklarına karşı kullanılır. 

Açıklama; Amerika’da yapılan araştırmalarla Şahtere otunun birleşi¬min-deki Fumarasitten elde edilen Fumarasit eterle Sedef hastalığına karşı etkili neticeler elde edilmiştir. Diğer taraftan Almanya’da 12 üniversite¬nin kliniklerinde yapılan araştırmalarda şahtere ekstresinden elde edilen drajenin alınması ile Safra kesesi, safra yolları ve karaciğer rahatsızlık-larına karşı etkili neticeler elde edilmiştir. Bilindiği gibi Alıç yaprak ve çiçeğinin çayı veya ilaçları tansiyonu ayarladığını, Eğri kökünün ise Mide asidini düzenlediğini görmüştük. Şimdi ise Şahterenin safra akışını gör-mekteyiz. 

Çay; Bir kahve kaşığı şahtere otu demliğe konur ve üzerine 300-400ml kaynar su ilave edilerek 5-10dakika hafif ateşte kaynatıldıktan sonra 8-10dakika demlemeye bırakılır ve de süzülerek içilir.

Çay Harmanları; 

Gökçek Safra çayı; 
>30gr Zerdeçal kökü
>30gr Nane yaprağı
>20gr Şahtere otu
>10gr Kimyon tohumu
>10gr Pelin otu

Gökçek Safra çayı;
>25gr Hindiba otu ve kökü
>25gr Şahtere otu
>20gr Nane yaprağı
>15gr Pelin otu
>15gr Oğul ot yaprağı

Gökçek Safra kesesi ve safra yolları çayı;
>20gr Papatya çiçeği
>20gr Nane yaprağı
>20gr Oğul ot yaprağı
>20gr Şahtere otu
>20gr Kırlangıç otu

Gökçek Müshil çayı;
>20gr Menekşe otu
>20gr Şahtere otu
>20gr Ceviz yaprağı
>20gr Y. Akdiken kabuğu
>20gr Ayrık kökü

Gökçek Safra taş ve krampları çayı;
>20gr Pelin otu
>40gr Oğul otU
>20gr Şahtere otu
>20gr Ayrık kökü

Gökçek Kan çayı; 
>20gr Y. Akdiken kabuğu
>20gr Şahtere otu
>20gr Menekşe otu
>20gr Isırgan yaprağı
>20gr Ayrık kökü

Gökçek Safra çayı; 
>40gr Hindiba ot ve kökü
>20gr Şahtere otu
>20gr Pelin otu
>20gr Nane yaprağı

Gökçek Kan çayı; 
>30gr Şahtere otu
>30gr Hindiba otu ve kökü
>20gr Civanperçemi otu
>20gr Ayrık kökü

Gökçek Kan çayı; 
>25gr Şahtere otu
>25gr Civanperçemi otu
>20gr Ayrık kökü
>10gr Sinameki yaprağı

Gökçek Safra çayı(safra attırıcı, şişkinlik ve tıkanma)
>30g C. Zerdeçal kökü
>20g Nane yaprağı
>20g Kırlangıç otu
>20g Şahtereotu
>10g Y. Akdiken kabuğu

Gökçek Safra çayı(safrayı artırıcı, şişkinlik ve tıkanma)
>30g Hindiba ot ve kökü
>20g Devedikeni tohumu
>20g Nane yaprağı
>20g Cava Zerdeçal kökü
>10g Şahtereotu

Gökçek Karaciğer, safra çayı(safra yollara rahatsızlığı nedeniyle hazım rahatsızlıkları)
>25g Cava zerdeçal kökü
>25g Pelin otu
>30g Nane yaprağı
>20g Şahtereotu

Gökçek Karaciğer safra çayı(safra yolları rahatsızlığı nedeni ile kraplı yukarı karın ağrıları)
>30g Kırlangıç otu
>30g Cava zerdeçal kökü
>20g Pelin otu
>20g Şahtereotu

Gökçek Safra çayı(safra artırıcı, tıkanma ve şişkinliği önleyici)
>20g C. Zerdeçal kökü
>20g Hindiba ot ve kökü
>20g Nane yaprağı
>20g Civanperçemi otu
>20g Şahtereotu

Homeopatide; Taze Şahtere otundan 20-30 gram ince kıyıldıktan sonra bir şişeye konur ve üzerine %70lik 100ml Alkol ilave edilir ve güneş ışınlarından uzakta muhafaza edilir. Şişe 4-6hafta sonra süzülerek Homeopatide <<Fumaria>> ismi ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden güne 3-4defa 15-20damla 4-6 hafta süreyle alınır.

Yan Tesirleri; Bilenen bir yan tesiri yoktur, şayet tarife uyulursa eğer fazla miktarda veya uzun süre alınır ise o zaman karın ağrısına sebep olabilir.