Strofantus, Strophanthus, Strophanthus gratus

 STROFANTUS

Sarımşak | 10-30m | 6-10 Aylar | Ho,Na | Tohumu | ÇokZehirli

Strofantus, Strophanthus, Strophanthus gratus L.
Kalp sarmaşığı
Kalp tohumu
Batı Afrika Strofantusu

Familyası: Strofantusgillerden, Strophanthusgewâchse, Apocynaceae

Drugları: Strofantus tohumu; Strophanthii semen
Strofantus çok zehilrli bitkidir ve bunun tohumlarından elde edilen ekst-reden 0,25mg damardan vurulabilir veya tentürden 10-154damla alına-bilir. 

Giriş: Afrika’da takriben 50 türü yetişen bitkinin Güney Hindistan, Endo-nezya ve Malezya’da sadece 7 türü yetiştirilmektedir. Strofantusgillerden sadece ikisinin tohumlarından ekstrakt elde edilir veya tentürü yapılır. Bunlarda Batı Afrika’nın tropik bölgesinde yetişen Strophanthus gratus ve Doğu Afrika’nın tropik bölgesinde yetişen Strophanthus kombe’yı sayabiliriz. Strophanthus gratustan elde edilen kalbe etkili glikozitlere (Cardenolidglikozit) g-Strophanthin ve Strophantus kombe’den elde edi¬len kalbe etkili glikozitlere K-Strophanthin diye anılırlar. Eskiden bu bitkilerin tohumlarından oklar için zehir elde edilir. Bu oklarla avlanan hayvanlar hemen ölürdü. 

Botanik: Baytı Afrika’nın tropik ülkeleri; Gabun, Kamerun, Nijerya, Se-ne¬gal’de yabani olarak yetişir ve de yetiştirilir. Bu bitki 30-40m boyunu bulabilen bir sarmaşık olup genellikle çevresindeki bitkilere sarılarak yükselir. Yaprakları eliptik veya ters yumurta şeklinde, parlak koyu yeşil renkli, kenarları bütün, ortada ana bir damar ve ondan yanlara doğru yay gibi uzanan yan damarlardan oluşur ve oldukça kısa bir sapa sa¬hiptir. Çiçeklerinin kupa yaprakları 5 adet eliptik veya mızrak şeklinde, taç yaprakları da 5 adet olup pembemsi beyaz renkte ve uçlara doğru koni şeklini alır. Taç yapraklarla birlikte büyüyen ve onların ucundan sarkan döllenme tozluklarına sahiptir. Meyveleri 20-40cm uzunluğunda, 2-4cm eninde, fasulye kapçığına benzer bir kapsül içinde 50-10adet sarımsı veya esmerimsi sarı renkli iğ şeklinde, 1-2cm uzunluğunda, 3-5mm eninde, 2-3mm kalınlığındaki tohumlardan oluşur.

Yetiştirilmesi: Strofantus tropik iklimde yetişen bir bitki olması nedeni ile Türkiye’de ancak botanik bahçelerde numune olarak yetiştirilebilir. 

Hasat zamanı: Olgunlaşan meyveleri ortadan çatlamaya başlar. İşte bu şekilde iken toplanan kapsüller dövülerek tohumları çıkarılır ve tohumlarının ucundan başak kılçığı gibi duran tüylerinden temizlenir. Tohumları ezilerek ekstraktı elde edilir ve ekstraktan hastalara bir defa da en fazla 0,3mg damardan vururlur. Şayet tentürü yapılacak ise kılçıktan kutra¬rılan tohumlar hafif işlendikten sonra işlenir.

Birleşimi: Strophantus gratus’un tohumlarındaki maddelerle Strophantus kombe’nin tohumlarındaki maddeler farklı olmalarına rağmen aynı şekilde etki ederler. Batı Afrika Strofantusunun birleşimindeki g-Strophanthin saf iken Doğı Afrika Strofantusunun birleşimindeki Cardenolidglikozitlerin tamamına toptan k-Strophanthin denir. 
a) Strophanthus gratus’un (Batı Afrika strofantusu) birleşlimindeki kalbe etkili glikozitlere (Cardenolidglikozitler) %4-8 oranında olup bunun %80’inide g-Strophanthin=Ouabain=(3-O-[α-L-Rhamnosyl] ouabagenin) ve çok az miktarda Acolongiflorosid K, Strogosid ve Bipindosid içerir. sabit yağlar %35 oranında olup bunun %35’ini oleikasit, %32’sini linolasit, %10 palmitinasit ve %10 Stearinasit içerir. ayrıca çok az miktarda %0,5-1 Saponinler, azotlu bileşiklerden; kolin ve trigonellin içerir.
b) Strophantus kombe’nin (Doğu Afrika strofantusu) tohumlarında %7-10 oranında kalbe etkili glikozitler (Cardenolidglikozitler) içerir ve en önemlileri %60-80’le k-Strophanthosid=(3-O-[α-D-glucosyl-β-D-cymarosyl] strophanthin), %15-25 Erysimosid, %10-15 K-strophanthin-β ve az miktarda Cymarin içerir. Sabit yağlar %30-35 oranında olup oleikasit, linolenasit, palmitinasit ve Stearinasitten oluşur. Ayrıca azotlu bileşiklerden kolin, trigenolin ve az miktarda saponin içerir.

Araştırmalar: Strofantustan elde edilen g ve k-strophanthin üzerine modern anlamda klinik araştırmaları henüz yapılmamıştır. Strophanthin üzerine yapılan araştırmalar pek yeterli sayılmaz ve 19.yy.da yapılan araştırmalarla kalınmıştır. Buna göre g-strophanthin veya k-strophanthin saf olarak damardan en fazla bir defada (günde) 0,3mg vurulabilir. Bu araştırmalardan bazıları;
1) FRASER ve ekibi 1885’de yaptığı araştırmalarda aşırı zehirli olması nedeni ile kalbi sürekli uyararak sertleşip hareketsiz donuklaşacağını ve neticede ölüme sebep olabileceğini beyan etmiştir. 
2) İkinci araştırmayı yapan KERN ise şayet 0,3mg Strophanthin da-mardan vurulursa bunun kalbi tehlikeye sokmadan uyarabileceğini ve ani kalp rahatsızlıklarında en iyi ilaç olduğunu belgelemiş ve bugüne kadarda onun görüşleri yönünde tedaviler yapılmıştır. (LBH.II.520)

Tesir şekli: Kalbi uyarıcı, iltihapları önleyici özelliklere sahiptir. 

Kullanılması: Çok zehirli olması nedeni ile ya ekstresi damardan vuru-larak veya tentürü ağız yolu ile alınarak kullanılır. 
a) Eskiden akut kalp zafiyeti ve buna bağlı olarak bradikardiye (kalp atışlarında yavaşlama) karşı kullanılmıştır. 
b) Tentürü ise başta kalp zafiyeti, kalp astımı, kalp kakçıklarındaki hat-talar, grip veya enfeksiyon sonrasındaki kalp kaslarındaki zafi¬yete karşı kullanılır. 

Çayı: Çok zehirli olması nedeni ile çayı içilmez. 

Açıklama: Strophanthin Digitoksin (Yüksük otu) gibi dokularda birikmez (komulatif) bu nedenle uzun süre kullanılmasında mahzur yoktur. Strophanthin iğne ile damardan vurulur vurulmaz hemen etki eder ve bu nedenle akut kalp rahatsızlıklarında daha çok tercih edilir.

Homeopati’de: Strofantus tohumlarından 20gr bir şişeye konur ve üzerine 100ml %70’lik alkol ilave edilerek 4-6hafta güneş ışınlarından uzakta muhafaza edilir. Bu süre sonunda süzülerek homeopati’de <<Strophanthus>> adı ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden 100ml 90ml %70’lik alkolle karıştırıldıktan sonra alınabilir. Bu tentürden günde 3-4defa 10-15damla 4-5hafta süre ile alınır. 

Hastalığın belirtileri (semptom):
1) Kalp atışlarının elbiseden fark edilmesi
2) Zorlanma veya heyecandan kalp atışları boğazdan belli olur
3) Derin nefes alma zorunluluğu hissetme
4) Akciğerlerin su toplaması (ödem) 
5) Kalp atışlarının yavaşlaması gibi hallerde strofantus tentürü gerekir. 

Yan tesirleri: Tarife uyulmadığında hemen öldürebilir ve bu nedenle sadece doktorlar hatta uzamanlar tarafından ne zaman ve ne kadar damardan vurulabileceğine kara verilebilir. Tentürü ise tarife uyularak alındığında yan tesiri yoktur.