Turunç, Pomeranzen, Citrus aurantium

TURUNÇ
Ağaç
2-5m
3-10 Aylar
Ça,Ar,Na
Kabuk,Çiçek ve Yağı

Turunç, Pomeranzen, Citrus aurantium L. Ssp.aurantium
Familyası: Sedefotogillerden, Rautengewâchse, Rutaceae
Drugları: Turunç meyve kabuğu; Aurantii pericarpium
Ham Turunç meyvesi;  fructus immaturus
Turunç kabuk yağı; Aurantii pericarpi aetheroleum çiçeği; Aurantii flos çiçek yağı; Aurantii flos aetheroleum
Turuncun meyve kabukları çay, tentür ve natürel ilaç ve eterik yağ yapımında, çiçeklerinden eterik yağ elde etmek için ve ham meyvelerinden eterik yağ elde etmek için kullanılır.
Giriş: Sedefotugillerin bir alt grubu olan Turunçgillerin oldukça çok türü mevcuttur ve bunlardan en önemlileri; Turunç; Citrus auratium, Bergamot; Cİtrus bergamia, Greyfurt; Cİtrus x paradisi, Portakal; Citrus sinensis ve Limon; Citrus Limonumu sayabiliriz. Bunlardan Limon diğerlerine göre farklı kullanıldığından ayrıca ele aldık fakat diğerleri birbirlerine benzerler bu nedenle hepsini bir arada incelemeyi uygun gördük. Turuncu Peygamber Efendimizin (s.a.v) sevdiği, kendisinin yediği ve Ümmetine de tavsiye ettiğini biliyoruz. Turunç kabuğundan elde edilen eterik yağa <<Petitgrain>>, çiçeklerinden elde edilen eterik yağa da <<Neroli>> denir. Vatanının Güneydoğu Asya olduğu tahmin edilen bitki binlerce yıldan beri Akdeniz havzasında yabani olarak yetişmekte ve de yetiştirilmektedir. Turunç Amerika’nın keşfinden sonra bu kıtanın hemen her yerinde (soğuk bölgeleri hariç) yetiştirilmeye başlanmıştır.
Botanik: Turunç 2,5-5m boyunda, tacı oldukça çok çatallaşır, dikenli ve yapraklarını dökmeyen bir bitkidir. Yaprakları 12-17cm uzunluğunda, 8-12cm eninde, kenarları bütün, oval veya eliptik şekilde, derimsi tazesi sarımsı yeşil, olgunları koyu yeşil renklidir. Ç.içeklerinin taç yaprakları 5 adet dil veya oval şekilde, beyaz renkli, ortada 15-30 adet beyaz döllenme tozluğu ve topuzcuğu sarımsıdır. Meyveleri 7-10cm çapında altın sarısı renkte üzeri gözenekli, kabuğu 0,5-1cm kalınlığında ve acımsı bir tadı vardır.
Yetiştirilmesi: Türkiye’nin Akdeniz ve Ege bölgesinde çok kolay yetişir.
Hasat zamanı: Turunç kabukları soyulduktan sonra kurutulur. İşleneceği zaman soğuk suyun içine konur ve birgün üzeri kapatılarak bekletilir. Altın sarısı renkli dış kabuk (Latince Fluvedo) işe yaramayan beyaz süngerimsi iç kabuktan (Albedo) ayrılarak kurutulur veya hemen işlenir. Çiçekleri Marttan Ekime kadar toplanarak kurutulur ve özel kaplarda muhafaza edilir.

Birleşiminde: Geniş bilgi: Şifalı Bitkiler ve Alternatif Tıp isimli kitabımızda mevcuttur.
Araştırmalar: Geniş bilgi: Şifalı Bitkiler ve Alternatif Tıp isimli kitabımızda mevcuttur.
Tesir şekli: Geniş bilgi: Şifalı Bitkiler ve Alternatif Tıp isimli kitabımızda mevcuttur.

Kullanılması:
a) Komisyon E’nin 15.10.1987 tarih ve 193 nolu ve de 13.03.1990 tarih, 50 nolu Monografi bildirisine göre başta iştahsızlık ve hazım rahatsızlıklarına karşı etkili olduğu beyan edilmektedir.
b) Aromaterapisinde; 1) Turunç kabuklarından elde edilen PETİT GRAIN ESANSI sinirleri teskin edici ve sindirim bozukluklarını, şişkinlik, tıkanma, hazımsızlık, kokuşma gibi durumlara karşı kullanılır.2) Turunç çiçeklerinden elde edilen NEROLİ ESANSI sinirsel gerginlik, sinirlilik, korku, depresyon, uykusuzluk, ishale karşı ve deri bakımı için kullanılır.
c) Halk arasında; iştahsızlık, hipoasidite, mide rahatsızlıkları ve uyuyamamaya karşı kullanılır.
d) Homeopatide iştahsızlık ve uyuyamamaya karşı kullanılır.
Çayı: Bir kahve kaşığı Turunç kabuğu demliğe konur ve üzerine 300-500ml kaynar su ilave edildikten sonra 5-10dk demlenmeye bırakılır ve sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları:

Aromaterapisi:
a) Yukarıda anlatıldığı gibi Turuncun dış altın sarısı kabuğu artık maddelerden arındırıldıktan sonra su buharı ile damıtılarak (destilasyon) Petitgrain adı verilen eterik yağı elde edilir. Bu yağdan günde 3-5 damla alınır.
b) Turunç çiçeklerinin su buharı ile damıtılması ile elde edilen eterik yağa Neroli denir. Bu eterik yağdan günde 3-4defa 3-5damla alınır.
Homeopatide: Turunç kabuğundan 20gr ince kıyıldıktan sonra bir şişeye konur ve üzerine %70lik 80ml alkol ilave edilerek 4-6hafta bekletildikten sonra Homeopatide <<Aurantium>> adı ile anılan tentür elde edilir. bu tentürden günde 3-4defa, 10-15damla, 4-6hafta süreyle anılır.
H.Ş: Peygamber Efendimiz (s.a.v) Kur’an okuyan Mümin kimse turunca benzer. Kokusu güzel, tadı güzel buyurmuşlardır.
Yan tesirleri: Bilinen bir yan tesiri yoktur.
B) Greyfurt, Grapefruit, Citrus paradisi
1) Amerika’nın Wisconsin Üniversitesinde yapılan araştırmalarda Greyfurt suyunun yüksek oranda Flavonit türevleri içerdiği bununda Trombozu (kanın pıhtılaşmasını) önlediği bu nedenle de yan tesiri çok olan Aspirin vb. Asetilsalisilikasit (ASS) içeren hapların yerine Greyfurt suyu kullanılması tavsiye edilmektedir. (NH.6.96.327) Wisconsin Üniversitesinden Dr.J.H.Stein ve ekibi Koroner sklerozu (koroner damar sertliği ve tıkanıklığı) olan 15 hasta üzerinde tedavi denemesi yapmışlar ve hastaların koroner damarlarının %6 oranında açıldığı ve kanlarındaki kolesterolün %35 oranında düştüğünü tespit etmişlerdir. (NH.7.2000.6)
2) Rahmetli annemde de kalp spazmı vardı ve doktoru Greyfurt suyu içmesini tavsiye etmişti. Annem rahatsızlandığında greyfurt suyu içer ve rahatsızlığı geçerdi. Son rahatsızlığında Pazar günü olması nedeni ile Greyfurt suyu bulunamadı ve vefat etti.
3) Greyfurt suyunun ilaçların etkisini artırdığı yapılan araştırmalarda tespit edilmiştir. Bu nedenle çok çeşitli hap alanların doktora Greyfurt suyu içip içemeyeceklerini sormaları gerekir. (ZP.4.99.226)
4) Floridada bir doktor bahçesindeki bitki artıklarından Greyfurt çekirdeğinin çürümediğini görmüş ve yaptığı araştırmalarda çekirdeklerinin bakteri ve mantarlara karşı etkili maddeler içerdiğin görülmüştür. (ZP.2.97.82)
Kullanılması: Aromaterapide; Greyfurt yağı öksürük, bronşit, boğmaca, astım, baş ağrısı, sellülit, varis ve adet rahatsızlığına karşı (PMS) kullanılır. Greyfurt kabuklarının soğuk baskı ile sıkılması ile Greyfurt eter yağı elde edilir ve bu yağ birçok rahatsızlığa karşı kullanılır. Bu eter yağından günde 3-4 defa, 2-3damla bir kesme şekere veya bir parça ekmeğe damlatılarak alınır. Aroma konisine 15-20damla damlatılır veya kaynamış bir bardak suya 20-25damla damlatılarak bardak pencere önüne konur.

C) Bergamiya, Bergamotte, Citrus bergamia
Bergamote
Vatanının Hindistan olduğu tahmin edilen Bergamot eskiden Turuncun alt grubuna dahil edilir ve Citrus aurantium var.bergamia diye anılırdı. Birçok özelliği Turunca benzeyen bitki tropik ve subtropik ülkelerde yetiştirilir. Türkiye’nin Akdeniz ve Ege bölgesinde yetiştirilebilir. Olgunlaşmamış ham meyvelerinin kabuklarının sıkılması ile Bergamiya Eter yağı elde edilir. Bergamiya eter yağı diğerlerinden farklı olarak dahilen kullanılmaz veya çok az miktarda kullanılır ve yahut da Bergamiya eter yağı kullandıktan sonra aşırı güneş banyosu yapılırsa alerji yapabilir.
Kullanılması: Aromaterapisinde; boğaz ağrısı, baş ağrısı, sinirlilik, konsantrasyon zafiyeti, kramplar, uyuyamamaya karşı ve saç bakımı için kullanılır.
Yan tesirleri: Bergamiya eter yağı, Turunç ve Greyfurt eter yağından farklıdır. Bu nedenle dahilen kullanılmaz ve haricen kullanıldıktan sonra güneş banyosu yağılmaz çünkü alerji yapabilir.