Zambak, Tigerlilie, Lilium tigrinium

ZAMBAK
Çok Yıllık
1-1,5m
6-8 Aylar
Ho,Na
Otu
Zehirli

Zambak, Tigerlilie, Lilium tigrinium
Kaplan zambağı
Grobe Türkenbundlilie
Türk zambağı
Familyası: Zambakgillerden liliengewahse liliaceae
Drugları: Zambak otu; lilium tigri herba
Zambak otunun (yaprak, çiçek ve sapı) tentürü ve natürel ilacı yapılır. Zehirli olması nedeni ile dikkat edilmesi gerekir.
Giriş: Zambağın bilinen 50 türü mevcut olup bunlardan; kaplan zam*ba*ğı, homeopatide ve natürel ilaç yapımında kullanılır. Bunun haricinde Akzambak, lilium candidum halk arasında kullanılır. İstanbul zambağı, L.martagon ve kral zambak, çok nadiren de olsa L. Regale halk arasında kullanıldığı olmaktadır. Lilium leiron kelimesiz türemiş olup nazik, zarif anlamına ve tigrinum tigrisden türemiş olup kaplan anlamına gelir. Kap*lan zambağı denilmesi çiçeklerin kaplan rengine (turunç) benzemesi ve üzerinin noktalı olması nedeniyle kaplan zambağı diye anılır.
Botanik: Kaplan Zambağı 100-150 cm boyunda gövdesi esmerimsi kır*mızı, tüylü, çok yıllık bir bitki olup, dikine yükselir ve çatallaşmaz. Yap*rakları mızrak şeklinde 15-20 cm uzunluğunda 1-2 cm eninde koyu yeşil renkli, üzerinde 5-7 ana damar mevcuttur. Çiçek salkımı 5-15 çiçekten mey*dana gelir ve her çiçek 6 adet turunç renkli, üzeri siyah noktalı mız*rak şeklinde geri doğru kıvrık taç yapraklardan meydana gelir. Çiçeğin or*tasında 6 adet beyazımsı saplı, döllenme tozlukları, kahverengimsi renkli döllenme tozlukları ve bunların ortasında iğnesi bulunur.
Yetiştirilmesi: Nemli toprakları seven bitkinin asıl vatanı Kore ve Çin olduğu, buradan Türkistan ve Türkiye’ye, Türkiye’den de diğer ülkelere yayıldığından zambakgillerin vatanının Türkiye olduğu zannedilmiştir. Bu nedenle de birçok zambak türü Türk Zambağı, İstanbul Zambağı, gibi isimlerle anılmış tır. Zambak türleri de aynı sarımsak ve soğan gibi zam*bak kıskası diye anılan zambak soğancıkları ile yetiştirilir ve çoğaltılır.
Hasat Zamanı: Natürel ilaç veya tentür yapmak için bitkinin kökleri ha*riç tamamı kullanılır.
Birleşimi: Zambağın birleşimindeki önemli maddeler:
a) Saponinler: Liligenin ve Yuccagenin.
b) Ayrıca: Nişasta karotinoitler içerir.
Araştırmalar: Modern klinik araştırmaları yapılmamıştır. Mevcut araştır*malar çok eski olup homeopati uzmanlarının çalışmalarına dayanır.
1) Hales ve Allen: 9’u kadın olmak üzere toplam 14 kişi üzerinde tedavi denemesi yapmışlar ve bu deneylerde; rahim sarkması, rahmin yer değiştirmesi, yumurtalık ağrı ve ağrılı ve de sancılı adet rahatsızlık*la*rına karşı etkili olduğu tespit edilmiştir.
2) Birleşiminde zambak tentürü bulunan mastolynon damlası kadınlar*daki adet öncesi rahatsızlıklara karşı etkili olduğu araştırmalarla ispat*lan*mıştır.(hayıt’a bak).
3) Birleşiminde zambak tentürü de olan rhymopası damlasının da kalp ritim bozuklukları ve kroner kan dolaşım yetmezliğine karşı etkili ol*du*ğu belgelenmiştir.(Nhk 7/8 2001. 78)
Kullanılması:
a) Homeopatide: Zambak otundan (yaprak, çiçek ve sapı) elde edilen ten*tür kadınlarda görülen rahim sarkması, rahmin yer değiştirmesi, yu*murtalık ağrıları, adet öncesi ve sırasındaki ağrı ve sancılarına karşı kul*lanılır. Ayrıca kalp rahatsızlıkları, baş dönmesi ve ishale karşı kul*lanılır.
b) Halk arasında zambak soğanı idrar söktürücü, balgam söktürücü ve haricen çıkanlara karşı kullanılmıştır. Fakat bu rahatsızlıklara karşı daha etkili bitkiler mevcuttur.
Homeopati’de: Zambak otundan 20-30 gr ince kıyılarak bir şişeye konur ve üzerine %70’lik 80ml alkol ilave edilerek 4-6 hafta bekledikten sonra süzülerek homeopatide “Lilium Tigrinum” adı ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-5 defa 10-15 damla 4-6 hafta süreyle alınır.
Hastalığın Belirtileri (Sendrom):
1) İç organları aşağı doğru çekiliyormuş gibi hissetme.
2) Kadınlarda adet yürürken akar dururken durursa.
3) Sık sık idrar yapma.
4) Makatta sık sık kramp
5) Kalbin bir demir kelepçe tarafından sıkılıyormuş gibi hissedilmesi.
6) Nabız atışlarının aşırı artması (dakikada 150 gibi).
7) Ağrıların sıkça yer değiştirmesi
8) Sürekli yakınma ve endişe.
9) Sıcak odada ağrıların artması.
10) Göz, göğüs ve karına kan hücumu.
Bu gibi durumlarda zambak tentürü alınır.
Yan tesirleri: Zambak zehirli bir bitki olup ancak uzmanlar tarafından tentürü veya natürel ilacı yapılır.

C) Kral zambağı, Königs Lilie, Lilium Regale L.
Çiçeklerinin iç kısmı beyaz, dış kısmı kırmızımsı renkli, koni şeklinde göbekte 6 adet döllenme tozluğu bulunur. Yaprakları oldukça ince şerit gibi, uçlara doğru sivrice, kenarları bütün ve koyu yeşil renklidir.
D) İstanbul Zambağı, Türkenbund, Lilium martagon
Çiçekleri küpe gibi sarkık, taç yaprakları geri doğru dönerek küpe şeklini almıştır ve rengi aynı kaplan zambağına benzer. Fakat yaprakları çok az ve oval şeklindedir.